آزمودن عقیده - صفحه 9

مى نگرد و در برابر دانش آنان ، فروتنى مى كند.
در مقابل ، عالِم نمايان ـ كه خود را داناترينِ دانايان مى انگارند ـ خويش را در برابر ديگران بالا برده ، ديگران را تحقير مى كنند. اين بيماران ، گمان مى كنند كه اگر در برابر دانشمندان فروتنى كنند ، از مرتبت علمى شان كاسته مى شود ، چنان كه خيال مى كنند مردم ، فروتنى و احترامشان را براى عالِمان ديگر ، به حساب دانش كم اينان مى گذارند. بدين جهت ، وانمود مى كنند كه هيچ كس از آنان داناتر نيست و از اين رو با ديده عيبجويى و نه از روى نقد و بررسى ، هر نظريّه اى را از هر دانشمند و درباره هر مسئله اى مورد ايراد و انتقاد قرار مى دهند .

4. متّهم كردن رأى خود

چهارمين نشانه عالِم حقيقى در سخن امام على عليه السلام ، آن است كه شخص ، رأى و نظريّه خويش را در معرض نقد بداند. دانشمند حقيقى و آگاه ، كه مجهولاتش را بى شمار مى داند ، رأى و نظريّه خود را از خطا مصون نمى داند ؛ بلكه به آرا و نظريّات خويش ، به ديده اتّهام مى نگرد و تا آن زمان كه نزد او يك فرضيّه علمى ، منطقى و منطبق با واقع به اثبات نرسد ، آن را معتبر نمى شمرد.
چه بسيار آرا و عقايدى كه قرن هاى طولانى بر جهان به عنوان نظريّه هاى علمى و قطعى ، حاكم بوده و كسى در درستى شان ترديد نداشته ، ولى پيشرفت هاى علمى ، بطلان آنها را به اثبات رسانده است ، مانند فرضيّه بطلميوس در علم هيئت.

5 . خاموشى گزيدن

پنجمين ويژگى عالِم حقيقى در سخن امام على عليه السلام ، سكوت مداوم است.

صفحه از 24