لطفعلى بيگ بن آقاخان بيگدلى، متخلّص به آذر، نويسنده و شاعر معروف عهد افشاريه و زنديه در سال ۱۱۳۴ق در اصفهان به دنيا آمد. اين شاعر بزرگ، سال هاى پايانى عمر را در قم زيست و در سال ۱۱۹۵ق در قم درگذشت. بزرگ ترين اثر ادبى وى كه از آن طريق به شهرت زيادى دست يافت، كتاب آتشكده آذر بود كه به نام كريم خان زند نوشته شده است.
شعر او در مدح امام مهدی(ع):
شه دين، مهدىِ هادى كه باد او را به هر وادى ولى در عشرت و شادى ، عدو در محنت و ماتم
نهال جود را غارس ،[۱]ديار عدل را حارس سمند فتح را فارس ،[۲]حريم قدس را مَحرم
به جز سايل نباشد حكمِ كس بر وى روان امّا پذيرد حكم او هم پيش از آن دم كو برآرد دم
به جان از نارش افتد تَف به دشمن گر زند سيلى شود دينارش اَندر كف، به سايل گر دهد درهم
به هر كاو وعده اى داده، وفايش كرده آماده ز يك پشت و شكم زاده، وفا با وعده اش توأم
زدندى شاد و شرمنده ، به جُبن و بُخل هم خنده شدندى هر دو گر زنده ، به عهدش رستم و حاتم
دهد عيسى به گيتى ، مژده آخِر دم قدومش را گر اوّل روز ، احمد را بشارت داد از مَقدم
رسد بر كوثر جنّت اگر از برق خشمش تَف چكد بر آتش دوزخ اگر از ابرِ لطفش نم
زند رضوان چو نمرود اندر آتش خرقه رنگين كند مالك خليل آسا گُل آگين جامه مُظلَم
به اجماع ملل روزى كه در آخر زمان گردد زمين چون زلف خوبان، تيره و آشفته و درهم
نشيند بر سرير سرورى شاهِ فلك جاهى كه از عدلش جهان گردد چو روى نوخطان[۳]خرّم
ولى هر يك به اسم ديگر و رسم دگر خواندنش زبان عالمى گَردان به نام او مگر اَبكَم[۴]
يهودش داند از نسل يهودا[۵]ماشيَح[۶]نامش مجوسش[۷]زاده زردشت و ترسا[۸]زاده مريم
مسلمانش شمارد فاطمى يك سر، ولى زيشان همى گويند فوجى كان گهر باشد نهان در يَم
هنوز از راحِ[۹]روحْ او را سبوى جسم رنگين نه هنوزش جامه تن از فروغ جان نشد مُعلَم[۱۰]
همانا در حيات او، دو شبهه راه ايشان زد كه هر يك زآن دو با وسواسِ صد شيطان بوَد مُنضَم
يكى اين كآدمى را نيست مقدور آن قَدَر جنبش ولى گشت از حيات خضر، حلْ اين شبهه محكم
دگر اين كز نظرها چون بوَد غايب، چه سود از وى به عالم آن چه منظور از حيات اوست در عالم؟
ندانند اين كه هر چيزى وجود او بوَد لطفى ظهورش نيز لطفى ديگر است از ايزد اكرم
چو خور كز روشنى سازد جهان روشن،نمى بينى كه باشد روشنى دِه گر بوَد در ابر پنهان هم؟[۱۱]
[۱]
غارس : غرس كننده درخت ، نشاننده درخت در زمين .
[۳]
نو خط : جوانى كه تازه پشت لب وى سبز شده است .
[۵]
يهودا : يكى از دوازده حوارى عيسى عليه السلام .
[۶]
ماشيَح : تعبير يهوديان از منجى جهان .
[۸]
ترسا : مسيحى ، نصرانى .
[۱۰]
مُعلَم : متمايز و آشكار .
[۱۱]
ديوان آذر بيگدلى: ص ۹۵، دانش نامه شعر مهدوى: ج ۱ ص ۲۹۰.
