هدف از جدال احسن ، نفوذ در افكار و اعماق روح مخاطب است . از اين رو ، در اين روش بايد كوشيد كه وى مطلب حق را به عنوان فرزندِ روح خود بپذيرد تا به آن علاقه‏مند شود و آن را نتيجه فكر خود بداند. استفهامى بودن بسيارى از حقايق توحيدى قرآن ، شاهد اين معناست؛ همچنين بايد از هر آنچه حسّ لجاجت مخاطب را بر مى‏انگيزد، خوددارى كرد:
(وَلَا تَسُبُّواْ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّواْ اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ .^۱
به معبودانى كه مشركان به جاى خدا مى‏خوانند ، دشنام ندهيد ، كه آنان ناآگاهانه و از سر دشمنى به خدا دشنام مى‏گويند) .
و نيز بايد نهايت انصاف را در باره هر كس رعايت كرد تا مخاطب حس كند كه گوينده در صدد روشن كردن واقعيات است؛ چنان كه قرآن ضمن بيان زيان شراب و قمار از منافع جزئى مادى و اقتصادى آنها نيز سخن مى‏گويد:
(قُلْ فِيهِمَآ إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا .^۲
بگو : در آن دو ، گناه بزرگى است و سودهايى براى مردم ، و گناه آن دو البته بسى بزرگ از سودشان است).
مناظره پيامبر صلى اللَّه عليه و آله با پنج گروه (يهود، نصارا، دهريين، ثنويه و مشركان) نمونه‏اى از جدال احسن است.^۳
مفسران درباره جدال احسن سخن‏هايى گوناگون دارند؛ برخى با ملاك قرار دادن شيوه جدل گفته‏اند: جدال احسن جدالى است كه با نرمى و مدارا و حسن معاشرت همراه باشد،^۴ به نحوى كه دشمنىِ طرف مقابل را بر نينگيزد و احساسات