حجت الاسلام خسروپناه رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با تأکید بر اینکه برای تولید علوم انسانی اسلامی نمی‌توان به یک الگو اکتفا کرد، گفت: تمایز اساسی علوم رفتاری و اجتماعی سکولار و علوم حکمی-اجتهادی اسلامی مربوط به روش‌شناسی تولید علوم انسانی است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دارالحدیث، نشست «معرفی الگوی اجتهادی در روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی» با حضور پژوهندگان و دانشجویان دانشگاه قران و حدیث عصر سه شنبه ۵ خردادماه در تالار شیخ صدوق این دانشگاه برگزار شد. این نشست به همت گروه روانشناسی اسلامی پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی با همکاری انجمن دانشجویی روانشناسی اسلامی تشکیل شده بود.
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اظهار داشت: ارائه تعریف و الگویی برای تولید علم دینی با توجه به تمایز روش و موضوعی در علوم مختلف بشری متفاوت است، الگوی تولید علم دینی در علوم فلسفی، طبیعی، مهندسی و انسانی و رفتاری متفاوت است پس نمی‌توان به یک تعریف اکتفا کرد.
وی با اشاره به الگوی پیشنهادی خود تحت عنوان حکمی ـ اجتهادی در تبیین علوم انسانی گفت: لذا من با سایر علوم کار ندارم، خود علوم انسانی دو تعریف دارد: تعریف عام و تعریف خاص (علوم رفتاری ـ اجتماعی) که منظور من همین علوم رفتاری اجتماعی است.
خسروپناه با اشاره به اینکه منظور از علوم سکولار، علومی است که مبنایش سوبژکتیویسم است، اظهار داشت: یعنی عقلانیت و هر چیز دیگری در این سوبژکتیویسم معنا پیدا می‌کند. علم سکولار انسان مطلوب اقتصادی، سیاسی، رفتار، سازمان ها و ... را و همچنین انسان تحقق یافته را توصیف و نقد می‌کند و در نهایت تغییر می دهد.
وی در ادامه افزود: با این ساختار در علوم رفتاری اجتمای سکولار توصیف انسان مطلوب در مکاتب مختلف مبتنی بر فلسفه واقعیت است، منظور از فلسفه واقعیت هستی شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی است در نظام سکولار فاعل شناسا «انسان» است.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره ساختار علوم رفتاری ـ اجتماعی اسلامی توضیح داد: این همان ساختار سکولار را دارد به این معنا که اینجا هم ما با توصیف ساختار، انسان تحقق یافته و نقد و تعریفش سروکار داریم اما تفاوت اینجاست که توصیف انسان مطلوب براساس حکمت و فلسفه واقعیتی است که رویکرد اسلامی دارد. در توصیف انسان تحقق یافته هم ما با توجه به شناخت از انسان مطلوب اسلامی انسانی تحقق یافته را توصیف می کنیم.
وی در پایان با تشریح سه رویکرد استدلالی، تبیین ـ تفسیری و اجتهادی توضیح داد: روش اجتهادی خود اعم از اجتهاد مصطلح است که شامل استنباط احکام فرعی از اصول و قواعد اسلامی، عرضه پرسش‌های برگرفته از واقعیت‌ها و مکاتب اجتماعی بر متون اسلامی و سوم عرضه پرسش‌های برگرفته از انسان مطلوب اسلامی به انسان تحقق یافته جهت استنطاق و تبیین و تفسیر انسان تحقق یافته است.
