3 / 11
بار
واژه شناسى «بَرّ» و «بارّ»
صفت «بَرّ (نيكو كار) » ، صفت مشبَّه و «بارّ (نيكى كننده) » ، اسم فاعل از مادّه «بَرر» است . ابن فارس مى گويد : برّ ، چهار اصلِ معنايى دارد : راستى ، اسم صوت ، خلاف دريا (خشكى) و گياه . . . . و اين سخن كه «هو يَبُرّ ذا قرابته ؛ او به نزديكان خود ، نيكى مى كند» ، [ از اصل اوّل است ]و معناى آن ، «راستى در محبّت» است . گفته مى شود : «رجل بَرّ و بارّ ؛ مرد نيكوكار و نيكى كننده» .
فيّومى مى گويد :
«بَرَرتُ والِدى» ، يعنى : از پدرم به خوبى اطاعت كردم و با او همراهى كردم و آهنگ امورى كردم كه خوش مى دارد و از ناخوشى هاىِ او پروا كردم .
ابن اثير گفته است :
در نام هاى خداوند والا ، «بَرّ» ، يعنى مهربان بر بندگانش با نيكى و لطف خود . . . و «بِرّ» ، يعنى احسان و نيكى .
بَر و بار ، در قرآن و حديث
نام «بَرّ» به شكل «نيكى كننده مهربان» ، يك بار در قرآن كريم به كار رفته و در احاديث آمده است كه : خداوند بلندمرتبه ، به بندگانش نيكى كننده است ؛ بلكه از تمامى آفريده ها نيكى كننده تر است : «اى نيكى كننده ، اى مهربان! تو به من از پدرم و مادرم و از همه آفريده ها، نيكوكارترى» .
و نيز آمده است كه نيكىِ خداوند والا بر بندگانش ، پيوسته است و نيكىِ او ، همواره در دوران زندگى بندگان ، شامل حال آنهاست و اميد مى رود پس از مرگ نيز ادامه داشته باشد ، و دليل بر آن ، اين است كه آدمى در طول زندگانى خود ، از نيكى و احسان خدا برخوردار است و هيچ نعمتى از نعمت ها ، از جمله نعمت هستى و زندگانى ، حقّ او نيست و به احسان و نيكى خداوند والا باز مى گردد .
