مىباشد. تتبّع در مصادر متعدّد از ديگر ويژگىهاى اين اثر به شمار مىرود. پاورقىهاى توضيحى در شرح و توضيح احاديث نيز يكى ديگر از مشخّصههاى اين اثر است. وى در مقدمه در باره اين روش و جايگاه و اعتبارش نوشته است:
در ميان مسائل نقلى كه راهى براى اثباتش جز نقل و شنيدن [از وحى ]نيست، مسئلهاى كه ايمان و اعتقاد به آن از ايمان به ظهور مهدى شايستهتر باشد وجود ندارد؛ بلكه مىتوان گفت مسئله مهدويّت برتر از همه است؛ زيرا بشارتهايى كه در اين زمينه به دست ما رسيده به حد تواتر مىرسد؛ ولى احاديث منقول در بسيارى از مسائل اسلامى در چنين سطحى نيست؛ بلكه در بعضى از مسائل جز يك روايت وجود ندارد؛ ولى جزء امور مسلم دينى به شمار مىرود. حال چگونه مسلمان معتقد به پيامبر با اين همه روايت در ظهور ترديد مىكند؟
روايتهاى ظهور را نمىتوان به سبب ضعف سند برخى، و غرابت معنايى برخى ديگر مخدوش دانست؛ زيرا ضعف آسيبى نمىرساند به آن همه روايتى كه در سند و متن در نهايت استوارى و صحت است، وگرنه بايد از همه روايتهاى صحيح دست برداشت؛ چرا كه برخى روايتهاى ضعيف و سست در كنار آنها وجود دارد. با اين كه مضمون روايتهاى ظهور در ميان مسلمانان مشهور است و امامان حديث و استادان فن آنها را نقل كردهاند كه قطع به مضمون آن مىآورد. علاوه آن كه ضعف سند در صورتى كه خبر متواتر نباشد آسيب مىزند؛ ولى در اخبار متواتر چنين نيست.۱
اين كتاب ده فصل دارد كه هر كدام مشتمل بر ابوابى است.
2 . رويكرد نقلى - عقلى
دومين رويكردى كه عالمان مسلمان در مواجهه با مهدويّت در پيش گرفتهاند، رويكرد نقلى - عقلى است . اين رويكرد از قرن پنجم و از حوزه علمى بغداد آغاز شده است. نخستين پردازندگان آن متكلمان بغدادى چون شيخ مفيد (م 413 ق)، سيّد مرتضى (م 436 ق) و شيخ طوسى (م 460 ق) بودهاند و البته اين رويه در
1.ر.ك: منتخب الأثر فى الامام الثانى عشر: ص ۲.
