مى‏كند. كتاب حاضر با استعانت از عقل و استمداد از نقل جريان مهدويّت شخصى حضرت حجة بن الحسن مهدى موجود موعود را ارائه مى‏نمايد.¹
مطالب اين كتاب در سه بخش سامان يافته است:
بخش اول: امام‏شناسى.
بخش دوم: انتظار.
بخش سوم: از ظهور تا مدينه فاضله مهدى (عج).
هر بخشى نيز داراى فصل‏هايى است و مجموع آنها در كتاب نه فصل است.
به نظر مى‏رسد با اين كه رويه و رويكرد ظاهرى كتاب عقلى و نقلى است، بن‏مايه‏هاى حكمت متعاليه و برخى مباحث عرفانى نيز در كتاب، بويژه در فصل سوم از بخش اول با عنوان «مهدويّت شخصى»، نمايان است و مى‏توان به مباحثى چون انسان كامل و وحدت انسان كامل در اين زمينه اشاره كرد.²

3 . رويكرد عرفانى - صوفى‏

چنان كه پيش‏تر گفتيم، يكى ديگر از رويكردها به مسئله مهدويّت در ميان مسلمانان رويكرد عرفانى - صوفى است. اين رويكرد از قرن هفتم در ميان مسلمانان شكل گرفت. عارفان و صوفيان مسلمان مسئله مهدويّت را از طريق آموزه‏هاى اصلى عرفان و تصوف، يعنى آموزه انسان كامل و ختم ولايت، مطرح كرده‏اند.
البته اين گروه در اعتقاد به مهدويّت نوعى و شخصى با هم اختلاف‏هايى دارند كه در مباحث آتى به آنها اشاره خواهيم كرد.
در اين جا به ديدگاه پنج تن از اين شخصيت‏ها، اشاره مى‏كنيم:

3 - 1 . محيى الدين ابن عربى (560 - 638ق)

ابن عربى، پايه‏گذار عرفان نظرى در ميان مسلمانان، نخستين كسى است كه از اين