يا امور غيبى مىدانند.
اين روش از آغاز نگارش در باره مهدويّت تا دوره معاصر بيشترين طرفدار را داشته است. كتابهاى تأليفشده در قرون نخستين و حتّى قبل از تولد امام مهدى عليه السلام از اين جملهاند كه شمار آنها بيش از هشتاد عنوان است. دو كتاب الغيبة نعمانى و كمال الدين شيخ صدوق، كه در قرن چهارم تأليف شده و تا امروز در دسترساند، كهنترين آثار مستقل برجامانده در اين زمينه به شمار مىروند. دغدغه هر دو نويسنده تبيين اعتقادات شيعه در باره امام دوازدهم و دفع حيرتها و شبههها بوده است.
محمّد بن ابراهيم بن جعفر نعمانى حدود (م 360 ق) معروف به ابن ابى زينب1 در مقدمه كتاب خود مىنويسد:
پس از حمد و سپاس الهى [گويم :] گروهى از كسانى كه خود را شيعه و پيرو حضرت محمّد و دودمانش - كه درود خداوند بر آنها باد - مىدانند و به امامت قائلاند، امامتى كه خداوند آن را دين حق و زبان راستين و زينت و رستگارى قرار داد براى آنان كه به شرايط امامت و پيمانهايش پايبندند و بر انجام واجبات چون نماز و زكات و خيرات مواظبت مىورزند و از بدىها دورى مىجويند و مراقب خويشاند، سخنشان در باره امامت دگرگون شده و تفرقه ميان آنان شكل گرفته و به فرايض و محرمات الهى بىاعتنايى مىكنند؛ برخى از آنها گرفتار
1.جواد على در كتاب المهدى المنتظر عند الشيعة الاثنى عشرية (ص ۲۴) وفات وى را سال ۳۲۸ق دانسته است. در مقدمه اعلمى بر اين كتاب وفات او پس از سال ۳۸۵ق بيان شده است؛ به اين دليل كه او از تلعكبرى متوفاى ۳۸۷ق روايت دارد (الغيبة، نعمانى: ص ۸). نويسنده پاياننامه «بررسى مسئله غيبت امام عصر در قرآن و حديث» (ص ۲۰۲) سال وفات او را حدود ۳۶۰ق دانسته است. در مجموع بعيد به نظر مىرسد كه وى پس از صدوق درگذشته باشد و اگر هم فوت او بعد از صدوق بوده باشد، نگارش كتاب قبل از آن بوده است؛ چرا كه صدوق كتاب كمال الدين را بعد از بازگشت از سفر نيشابور نوشته كه اين سفر در سال ۳۵۲ ق رخ داده است («مع الصدوق و كتابه الفقيه» در علوم الحديث، ش ۲، ص ۱۲۹).
چنان كه محقّق ارجمند سيّد جواد شبيرى زنجانى در مقاله «الكاتب النعمانى و كتابه الغيبة» بر اساس قراين و شواهد سال تأليف را حدود ۳۳۶ تا ۳۴۲ق دانسته است (علوم الحديث، ش ۳، ص ۱۷۸).
