۴۶.بحار الأنوار :مصعب ، بر اسعد بن زراره وارد شد و هر روز از خانه بيرون مى رفت و در اطراف مجالس خزرجيان مى چرخيد و آنان را به اسلام ، فرا مى خواند و جوانان ، دعوت او را اجابت مى كردند .

3 / 3 ـ 2

جوانى بيست و يك ساله ، نخستين فرماندار مكّه

پس از فتح مكّه ، طولى نكشيد كه جنگ حُنين پيش آمد و به ناچار ، پيامبر خدا و سربازانش بايد از مكّه خارج شده ، به سوى جبهه جنگ مى رفتند . بنا بر اين ، براى اداره امور آن شهر كه به تازگى از دست مشركان خارج شده بود ، بايد فرماندار لايق و باتدبيرى تعيين مى شد كه به امور شهر مكّه ـ كه مركز جزيرة العرب و مورد توجّه عموم قبايل و اقشار مختلف مردم بود ـ رسيدگى كند و علاوه بر اين ، از بى نظمى هايى كه ممكن است دشمنان به وجود آورند ، جلوگيرى نمايد .
پيامبر خدا ، در ميان همه ياران ، جوان 21 ساله اى را به نام «عَتّاب بن اسيد» ، براى اين مسئوليت بزرگ ، برگزيد و براى وى ، فرمان صادر كرد . در اين باره ، آمده است :
پيامبر خدا ، عَتّاب بن اسيد را در 21 سالگى به فرماندارى مكّه گماشت و دستور داد با مردم ، نماز جماعت بخواند و او ، نخستين فرماندهى است كه پس از فتح مكّه در آن جا ، نماز جماعت به جاى آورد .
پيامبر خدا ، پس از صدور فرمان حكومت مكّه براى عَتّاب ، درباره اهمّيت اين مسئوليت ، خطاب به او فرمود :
اى عَتّاب! مى دانى تو را بر چه كسانى گماشتم؟ تو را بر مردمان [شهر ]خداى عز و جل گماشتم ، و اگر براى آنان بهتر از تو سراغ داشتم ، او را بر ايشان مى گماشتم .
بديهى است كه انتصاب جوانى 21 ساله به فرماندارى مكّه ، موجب رنجش خاطر و آزردگى بزرگان مكّه مى شد . پيامبر خدا ، براى پيشگيرى از اعتراض آنان ، در پايانِ نامه مفصّلى خطاب به مردم مكّه نوشت :
كسى در نافرمانى از او به كمى سنّش استدلال نكند؛ زيرا مسن تر ، شايسته تر نيست ، بلكه شايسته تر ، بزرگ تر است .
عَتّاب بن اسيد ، تا آخر عمر پيامبر اسلام ، فرماندار مكّه بود و در طول دوران مأموريت ، به خوبى از عهده اين مسئوليت بزرگ برآمد .

۴۶.بحارالأنوار :وكانَ مُصعَبٌ نازِلاً عَلى أسعَدَ بنِ زُرارَةَ ، وكانَ يَخرُجُ في كُلِّ يَومٍ فَيَطوفُ عَلى مجالِسِ الخَزرَجِ يَدعوهُم إلَى الإِسلامِ فَيُجيبُهُ الأَحداثُ . ^۱

3 / 3 ـ 2

أوَّلُ والٍ لِمَكَّةَ شابٌّ فِي الحادِيَةِ وَالعِشرينَ

ما إن فرغ النّبي صلى الله عليه و آله من فتح مكّة حتّى بانت في الأُفق بوادر معركة حنين بعد فترة وجيزة من ذلك، فما كان من النّبي صلى الله عليه و آله إلاّ أن قام بتجهيز جيشه وإشخاصه إلى خارج مكّة استعدادا للمواجهة. وكان من اللازم أيضا من جهة أُخرى أن يستخلف على مكّة التي استخلصها توّا من أيدي المشركين شخصا كفوءا مدّبرا لشؤونها ، سيما وأنّها تمثّل آنذاك ثقل الجزيرة العربية ومحط أنظار القبائل والناس كافّة. هذا بالإضافة إلى أنّ مثل هذا الاستخلاف أن يأخذ على أيدي المشركين ويحول دون أيّ محاولة عبث بأمن مكّة واستقرارها. وقد اختار النّبي صلى الله عليه و آله لهذا الأمر الخطير من بين أصحابه شابا في الحادية والعشرين من عمره اسمه عتّاب بن أسيد فقلّده ذلك ، وكتب له كتابا بولايته:

۰.وَولّى صلى الله عليه و آله عَتّابَ بنَ أسيدٍ وعُمُرُهُ إحدى وعِشرونَ سَنَةً أمرَ مَكَّةَ وأمَرَهُ صلى الله عليه و آلهأن يُصَلِّيَ بِالنّاسِ وهُوَ أوَّلُ أميرٍ صَلّى بِمَكَّةَ بَعدَ الفَتحِ جَماعَةً . ^۲

ثمّ التفت صلى الله عليه و آله لعتّاب مُبيّنا له خطورة هذه المسؤولية قائلاً:

۰.يا عَتّابُ ، تَدري عَلى مَنِ استَعمَلتُكَ؟! اِستَعمَلتُكَ عَلى أهلِ اللّهِ عز و جل ، ولَو أعلَمُ لَهُم خَيرا مِنكَ استَعمَلتُهُ عَلَيهِم . ^۳