عزادارى در بغداد

1.روز دهم محرّم كه عاشورا ناميده مى شود ، ... شيعيان نوحه سر مى دهند و براى اندوه بر كشته شدن سيّد الشهدا مى گِريند . شهرهايى همانند دارالسلام (بغداد) تظاهر به آن مى كنند . در اين روز ، به زيارت تربت سعادت قرين ، حسين عليه السلام ، در كربلا مى روند (الآثار الباقية : ص ۴۲۰) .

2.قاضى عبد الجبّار (م ۴۱۵ ق) مى گويد : پادشاهان اين سرزمين ، از حدود يكصد سال از : ديلميان ، بنى حمدان و پادشاه بحرين و عمران در بطيحه (ميان واسط و بصره) و پادشاهان يمن و شام و آذربايجان ، همگى ، و هر حاكم ديگرى كه هست ، امامى مذهب و شيعه اند و از دولت بنى عبّاس ، در برخى جاها هستند و در جاهايى كه حكمرانى و دولت و پادشاهى و اقتدار داشتند ، از آنها جز نامى نمانده است . اكنون و در اين زمان ، از جمله آنها ابو جبله ابراهيم بن عنسان ... و ابو عبد اللّه محمّد بن نعمان در مصر ، رمله ، عكا ، عسقلان ، دمشق ، بغداد و جبل البسماق ، همه اينان ادّعاى تشيّع و دوستى با پيامبر خدا و خاندانش را دارند و براى فاطمه و پسرش محسن مى گِريند و مى گويند كه عمر ، او را كشته ، و به سرودن اشعار و نوحه سرايى در اين باره مى پردازند (تثبيت دلائل النبوّة : ص ۴۴۳) . از رواج عزادارى در مناطقِ ياد شده براى فاطمه عليها سلام ، مى توان استنباط كرد كه به طريق اُولى ، عزادارى به اشكالِ ياد شده ، يعنى نوحه گرى و مرثيه سرايى و گريه ، براى حادثه جان گداز عاشورا نيز رايج بوده است .

3.در المنتظم (ج ۱۴ ص ۲۱۰) در يادكرد رويداد سال ۳۶۱ ق ، آمده است : مراسمى كه در هر عاشورا برپا مى شداز قبيل : بستن بازارها و تعطيلى داد و ستد و آويختن پارچه سياه ، در بغداد اجرا مى شد . در البداية و النهاية (ج ۸ ص ۲۰۲) نيز آمده است : رافضى ها در دولت آل بويه ، زياده روى كردند و در حدود سال چهارصد در روز عاشورا در شهرهايى مانند بغداد ، طبل ها به صدا در مى آمد و در كوچه و بازار ، خاكستر و كاه مى پاشيدند و بر درِ مغازه ها پارچه سياه مى آويختند و مردم ، اندوهناك و گريان ، ظاهر مى شدند و بسيارى از مردم براى همراهى و همدلى با حسين ـ كه تشنه كشته شد ـ ، آب نمى نوشيدند و زن ها صورت هايشان را باز مى كردند و نوحه سرايى مى نمودند و به سينه و صورت مى كوبيدند و پابرهنه در كوچه و بازار راه مى افتادند .