شهر حلب ، اشاره دارد :
ناله و نوحه كنند اندر بُكاشيعه ، عاشورا ، براى كربلا .۱
سيّد ابن طاووس ، عالم گران قدر شيعى ، از وجود عزادارى در دهه محرّم ، سخن مى گويد و از آن ، دفاع مى كند . ۲ افزون بر اين ، توصيه او به خواندن الملهوف در روز عاشورا ، نشانگر وجود فرهنگ مقتل خوانى و سوگوارى در دهه محرّم در روزگار وى ، يعنى قرن هفتم دارد . ۳
اين گزارش ها ـ چنان كه پيش تر نيز اشاره كرديم ـ ، بيانگر آن اند كه عزادارى در فرهنگ شيعى ، فراتر از روز عاشورا بوده و دهه اوّل محرّم را شامل مى شده است و با چند و چونى ويژه ، با پشتوانه اى فرهنگى و دينى ، هماره در گذر زمان و به فراخورِ آن ، شكل مى گرفته است . اين عزادارى ، هر چند با فرازها و فرودهايى همراه بوده ، امّا چونان سنّتى ريشه دار و آيينى استوار ، هماره جريان داشته است .
1.مثنوى : ص ۹۵۹ (دفتر ۶ بيت ۷۷۷). گفتنى است كه مولوى، خود نيز غزل پُرشور و سوزناك «كجاييد اى شهيدان خدايى؟»را در سوگ شهيدان دشت كربلا سروده است.
2.. ر .ك : ج ۹ ص ۳۸۹ (فصل يكم / سوگوارى در دهه اوّل محرّم) .
3.از كارهاى مهمّ روز عاشورا درنزد اوليا ، همراهى كردن با فرشتگان و پيامبران و اوصيا در عزادارى است ، به خاطر شكسته شدن حرمت هاى الهى و از دست رفتن مقامات نبوى ، و خوارى و ذلّتى كه از سوى آن دشمنان ، بر اسلام رفت و مى رود ، و به جهت چيره شدن دولت ابليس و سپاهش بر دولت خدات و بندگان مخصوصش .
انسان بايد در مجلس بنشيند ، تا آنچه بر فرزندان سيّد انبيا ـ كه درود خداى عزوجل بر او و خاندانش باد ـ رخ داد ، بخواند و مصيبت هايى را كه با ريخته شدن خون آنان ، تجديد شد و بدى اى كه به آنان روا داشته شد ، به ياد بياورد و نوشته اللهوف على قتلى الطفوف را بخواند .
و اگر به آن دسترس نداشت ، آنچه را اين جا ذكر مى كنيم بخواند ، و چون ما روز عاشورا و وظايف در آن را از عمل و گفتار ، گفته ايم ، خوب است رويدادهاى آن را هم از رويارويى و جنگ ، بازگو كنيم و آن را اللطيف فى التصنيف فى شرح السعادة بشهادة صاحب المقام الشريف مى ناميم و مى گويم : بسم اللّه الرحمن الرحيم . على بن موسى بن جعفر بن محمّد بن محمّد طاووس ، چنين مى گويد : خداوندا! ما اين مقتل را بر تو مى خوانيم و اين ظلم را به درگاه تو مى آوريم (الإقبال : ج ۳ ص ۵۶ ).
