او همچنين آورده است :
مدّتى است شاه براى ايجاد نظم در اين مراسم ، مسئوليت آن را به بيگلربيگى سپرده ، تا هم حركت دسته ها را نظم دهد و هم چگونگى عزادارى را .
او از چگونگى حركت دسته هاى عزادارى ، ورود به ميدان ، آوردن اسب ها، بستن عمارى ها و نشاندن اطفال بر عمارى ها به صورت نمادين ، سخن به ميان آورده است . او يادآورى مى كند كه :
شاه به هنگام عزادارى ، به شش نفر از ملّايان كه به گونه اى خاص در كنار تالار شاه بر تخت هايى مى نشينند و حكايت شهادت امام حسين عليه السلام را نقل مى كنند، خلعت هاى شاهانه مى دهد ... . اين مراسم از پنج ساعت مانده به ظهر ، آغاز مى شود و تا ظهر عاشورا طول مى كشد. ^۱
جمْلى كارِدْرى نيز كه به سال 1105 ق ، به هنگام سلطنت شاه سليمان صفوى به ايران آمده است، مراسم عزادارى محرّم را چنين گزارش مى كند :
مردم با حلول ماه محرّم ، با حالتى بسيار غم انگيز به عزا مى پردازند و اين مراسم ، ده روز طول مى كشد . در ميدان ها، كوى ها ، برزن ها و گذرگاه ها ، صندلى هايى مى گذارند و ملّايان بر آنها براى مردم از سخنان، منقبت و شهادت و مصائب كشته شدگان ، سخن مى گويند و مردم همه محلّات ، در حالى كه لباس هاى نشانگر سوگ به تن دارند ، به اين وعظ ها گوش فرا مى دهند. ^۲
به هر حال ، در اين روزگار ، عزادارى ، گستره شايان توجّهى داشته است. براى مثال ، در دولت عثمانى، با وجود همه سختگيرى ها ، گزارشى از عزادارى هاى فرقه بَكتاشيه در روز عاشورا ، در بين اسناد دولتى بر جاى مانده است . ^۳ شيعيان ، در