پژوهشى در باره كاتبان وحى - صفحه 11

اين در حالى است كه برخى نام معاويه را به عنوان كاتب وحى نوشته و حتى به جاى على عليه السلام، نام معاويه را ذكر كرده‏اند؛ با اين حال، معاويه تنها چند ماه برخى نامه‏هاى رسول اللَّه را مى‏نوشته و حتى به سبب تعلل در نگارش، پيامبر با عبارت «لا أَشبَعَ اللَّهُ بَطنَه» او را نفرين كرد. ۱ امام على عليه السلام در دوران خلافتش در جواب نامه معاويه، كه خود را كاتب وحى قلمداد كرده بود، به اين ادعاى او پاسخ داده است. ۲ به نظر مى‏رسد معاويه در دوران امارتش در شام ، خود را كاتب وحى مى‏خوانده است. بنا بر قولى، از جمله شرطها يا خواهش‏هاى ابوسفيان از پيامبر، نويسندگى معاويه براى آن حضرت بوده است. ۳ ابو رَيّه ، به صراحت، كاتب وحى بودن معاويه را رد كرده و محال دانسته و به دسيسه‏هاى بنى اميه اشاره كرده است. ۴ خالد بن وليد و عمرو بن عاص نيز كه برخى آن دو را در شمار كاتبان وحى آورده‏اند، در سال هفتم هجرت، شش ماه پيش از فتح مكّه ۵ يا پس از حديبيه و قبل از خيبر، اسلام آوردند. ۶
حصين بن نمير و مغيرة بن شعبه - كه در سال ششم اسلام آورد و گهگاهى كتابت مى‏كرد - ، ۷ طبق گزارشى تنها در امور شخصى، نويسنده پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بودند و معاملات و قرض‏هاى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله را مى‏نوشتند و در غياب معاويه و خالد، عهده‏دار كتابت مى‏شدند. ۸

1.أنساب الاشراف : ج‏۱ ص‏۵۳۲؛ تاريخ الطبرى : ج‏۸ ص‏۱۸۱؛ إمتاع الأسماع : ج‏۱۰ ص‏۱۸۵.

2.أنساب الاشراف : ج‏۵ ص‏۱۱۱؛ الفتوح : ص‏۴۷۸ - ۴۷۹.

3.تاريخ دمشق: ج ۲۳ ص ۴۵۶.

4.شيخ المضيره: ص ۲۰۵.

5.المغازى: ج ۲ ص ۶۶۱؛ اُسد الغابة: ج ۲ ص ۹۳؛ الإصابة: ج ۲ ص ۲۱۵.

6.تاريخ خليفه: ص ۵۲.

7.الكامل فى التاريخ: ج ۲ ص ۲۳۰ .

8.العقد الفريد: ج ۴ ص ۱۵۲.

صفحه از 11