يازده نفر دانسته است؛ ۱ اما آنان به تدريج مسلمان شده بودند و دليل روشنى از كتابت وحى برخى در دست نيست . در مقابل، برخى چون مقداد، با وجود باسواد بودن، ۲ در زمره كاتبان وحى، مطرح نشدهاند. برخى از محققان، كاتب بودنِ شمار بسيارى از اينان را تكذيب و رد كردهاند. ۳ گويا پس از رحلت رسول خدا، رقابتهاى قبيلهاى و بعدها تعصّب مذهبى در فضيلتتراشى براى برخى صحابه ، نقش سترگى داشته و با توجه به اهميت و امتياز و افتخار كتابت قرآن، نام افرادى به اين عنوان در منابع، ثبت شده است. ۴براى نمونه، سعيد بن عاص بن سعيد، در سال سوم هجرت، متولد شد و براى عثمان در دوران خلافتش دبيرى مىكرد و جزو چهار نفرى بود كه براى استنساخ قرآن تعيين شدند. ۵ شايد اين موجب شده است كه او را از كتّاب وحى به شمار آورند؛ در حالىكه او هنگام رحلت رسول خدا كمتر از نه سال داشت. ۶ نيز ابوعبيده جرّاح ، در گردآورى قرآن در زمان خليفه اول نقش داشته و از اين رو به عنوان كاتب وحى شناخته شده است. ۷ نتيجه آن كه برخى را به سهو يا عمد كاتب پيامبر دانستهاند و از اين رو ، بايد به ديده ترديد به اين نسبت نگريست.
كتابت وحى در مكه
پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله سيزده سال در مكّه به دعوت اسلام مشغول بودند و در اين مدت،
1.فتوح البلدان : ص۴۵۵ .
2.فتوح البلدان : ج۳ ص۵۸۱.
3.تاريخ تحقيقى اسلام : ج۱ ص۷۰.
4.مكاتيب الرسول : ج۱ ص۱۱۵؛ تاريخ قرآن، محمود راميار : ص۲۶۳
5.الإصابة : ج۱ ص۱۷۱ .
6.إمتاع الأسماع : ج۶ ص۳۳۹.
7.سير أعلام النبلاء : ج۱ ص۸.
