نكاتى پيرامون دعاى اهل بيت(ع) درباره ديگران

پيامبر خدا و اهل بيت بزرگوارش ، مَظهَر صفات و اسماى حسناى الهى و از جمله مظهر رحمت و حكمت خداوند متعال هستند و از اين رو ، به مقتضاى حكمت ، ديگران را از ادعيه پاك و مستجاب خود ، بهره مند مى كردند و مشمول عنايت و رحمت الهى قرار مى دادند .

در بررسى سيره عملى خاندان رسالت در موضوع دعا كردن براى ديگران، چند نكته قابل توجّه است :

۱ . دعاهاى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام را به چند دسته مى توان تقسيم كرد :

دسته اول ، دعاهايى كه حامل پيامى براى جامعه اسلامى اند .

دسته دوم ، دعاهايى كه براى تأمين نيازهاى كسانى صادر شده اند كه از خاندان رسالت ، تقاضاى دعا كرده اند .

دسته سوم ، دعاهاى خاندان رسالت در مورد كسانى كه به آنها خدمتى كرده اند .

۲ . دعاهاى پيامبر خدا براى اهل بيت خود ، حامل پيام هاى اعتقادى و سياسى براى امّت اسلامى و حاكى از شخصيت والاى آنان و جايگاه بلندشان در اسلام است ، مانند آنچه از پيامبر خدا ، خطاب به امام على عليه السلام روايت شده كه مى فرمايد :

ما سَأَلتُ اللّهَ شَيئا إلاّ سَأَلتُ لَكَ مِثلَهُ ، ولا سَأَلتُ اللّهَ شَيئا إلاّ أعطانيهِ ، غَيرَ أنَّهُ قيلَ لي : إنَّهُ لا نَبِيَّ بَعدَكَ .[۱]

و چيزى از خداوند عز و جل درخواست نكردم ، مگر آن كه همان را براى تو هم درخواست كردم . و چيزى از خداوند درخواست نكردم ، مگر اين كه آن را به من داد ؛ به جز اين كه به من گفته شد : پيامبرى پس از تو نيست .

و در روايتى ديگر در مورد ايشان مى فرمايد :

اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ ، وعادِ مَن عاداهُ ، وَانصُر مَن نَصَرَهُ .[۲]

خداوندا! دوست دار او را دوست بدار و دشمن كننده با او را دشمن باش و يارى كننده او را مدد كن .

و در روايتى ديگر درباره امام حسن و امام حسين عليهماالسلاممى فرمايد :

اللّهُمَّ والِ مَن والاهُما ، وعادِ مَن عاداهُما .[۳]

خداوندا! دوستدار آن دو را دوست بدار و دشمنى كننده با آن دشمن باش .

و در حديث كسا ، از زبان پيامبر صلى الله عليه و آله درباره اهل بيت عليهم السلامآمده كه مى فرمايد :

اللّهُمَّ هؤُلاءِ أهلُ بَيتي ، فَأَذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ وطَهِّرهُم تَطهيرا .[۴]

خداوندا! اينان اهل بيت من هستند . از آنها پليدى را ، دور كن و پاكِ پاكشان كن .

همچنين دعاهايى كه از اهل بيت عليهم السلام درباره افرادى مانند ابوذر و عمار و امثال آنها صادر شده ، حكايت از جلالت و عظمت و جايگاه رفيع معنوى آنها دارد . اين گونه دعاها نيز گاه داراى پيام سياسى و اجتماعى هستند .

۳ . دعاهاى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام براى تأمين نيازهاى ديگران يا براى كسانى كه خدمتى به آنها داشته اند نيز داراى پيام اعتقادى است ؛ زيرا اجابت شدن اين دعاها ، حاكى از جايگاه رفيع خاندان رسالت در نزد خداوند متعال است ؛ اما بايد توجه داشت كه اين گونه از دعاها ، بسا كه دلالتى بر جايگاه معنوى اشخاصى كه برايشان دعا شده است ، نداشته باشد و اين ، البته بسته به مضامين دعاهاست . از اين رو ، دانشمندان رجالى ، هر دعايى را از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ، دليل بر خوبى و عدالت و مورد وثوق بودنِ شخصى كه درباره او دعا شده ، نمى دانند ، چنان كه در روايتى آمده است كه پيامبر صلى الله عليه و آله در حقّ شخص يهودى اى كه خدمتى به ايشان كرده بود ، فرمود : «أللّهُمَّ جَمِّلهُ ؛ خدايا! او را زيبا گردان» و در اثر اين دعا ، موى سپيد او سياه شد[۵]و يا در مورد يهودى ديگرى فرمود : «أدامَ اللّهُ جَمالَكَ... ؛ خداوند ، زيبايى ات را پايدار گرداند».

و در نتيجه اجابت اين دعا ، آن مرد ، هشتاد سال زندگى كرد و يك موى سپيد در سر او ديده نشد .[۶]