پژوهشى در باره نزول دفعى و تدريجى قرآن كريم - صفحه 3

دو. آيه يكم از سوره قدر كه آشكارا از نزول قرآن در شب قدر خبر مى‏دهد: (إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ما آن را در شب قدر فرو فرستاديم)؛
سه. آيات دوم و سوم از سوره دخان كه با ياد كردن سوگند به كتاب مبين(قرآن) بيان مى‏كند كه ما آن را در شبى مبارك نازل كرديم: (وَ الْكِتَبِ الْمُبِينِ * إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ ؛ سوگند به كتاب روشنگر . ما آن را در شبى فرخنده فرستاديم . ما بيم‏دهنده ايم). روشن است كه ضمير هاء در انتهاى كلمه (أَنْزَلْنَاهُ) به (الْكِتَابِ الْمُبِينِ) (قرآن) بازمى‏گردد و اين به معناى نزول قرآن در يك شب است. از اين گذشته، خداوند به «كتاب مبين» سوگند ياد كرده است و اين نشان مى‏دهد كه كلّ قرآن، مراد است و كلّ قرآن، پيش‏تر نازل شده است؛ زيرا سوگند به بخشى از آن، خلاف عرف غالب و ظاهر است. ۱

ب - روايات اهل بيت عليهم السلام‏

بنا بر اين روايات، قرآن افزون بر نزول تدريجى، به گونه دفعى نيز نزول يافته است:
يك. روايتى كه تصريح دارد قرآن يك بار به صورت كامل در ماه رمضان بر بيت معمور و سپس در مدت بيست سال به تدريج بر پيامبر نازل شده است:
نَزَلَ القُرآنُ جُملَةً واحِدَةً فى شَهرِ رَمَضانَ إلَى البَيتِ المَعمورِ، ثُمَّ نَزلَ فى طولِ عِشرينَ سَنَةً .۲
قرآن ، در ماه رمضان يك‏جا به بيت المعمور فرو فرستاده شد و سپس در طول بيست سال [تدريجاً] نازل گشت .

دو. روايتى درباره آيه (إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ما آن را در شبى فرخنده فرو فرستاديم) كه مقصود از «شب مبارك» را شب قدر ماه رمضان مى‏خواند و بيان مى‏كند

1.تفسير الطبرى : ج‏۲ ص‏۱۹۶ - ۱۹۸؛ التسهيل : ج‏۴ ص‏۳۴.

2.ر . ك : ص ۱۴۴ ح ۱۱۹ .

صفحه از 15