نسبت به اعتبار آن خواهد شد .
به سبب شهرت و صراحت اين گزارش، شايسته است كه مباحثى در باره اسناد و دلالت آن مطرح شود :
الف - مباحث مرتبط با سند
اين گزارش، با پنج سند متفاوت در مصادر حديثى شيعه نقل شده است .
1 . گزارش ابو الجارود از امام باقر عليه السلام : محمّد بن يحيى، از محمّد بن الحسين، از ابن محبوب، از ابو الجارود، از ابو جعفر عليه السلام .
اين سند، مشهورترين سند حديث لوح است كه با تفاوتهايى جزئى در كتابهاى مهمّ حديثى شيعى، نقل شده است .۱
اين طريق، بهترين طريق گزارش حديث لوح است . افراد واقع در سند ، از بزرگان ، موثّقان و اجلّاى عالمان شيعى هستند . تنها راوىِ اوّل سند يعنى ابوالجارود مىبايد مورد بررسى و تأمّل قرار گيرد كه در ادامه بحث، بدان خواهيم پرداخت .
2 . گزارش مفصّل ابو بصير به نقل از امام صادق عليه السلام : سند اين گزارشِ بسيار گسترده، اين گونه است : محمّد بن يحيى و محمّد بن عبد اللَّه، از عبد اللَّه بن جعفر، از حسن بن ظريف و على بن محمّد، از صالح بن ابى حماد، از بكر بن صالح، از عبد الرحمان بن سالم، از ابو بصير .
اين سند، به چند شاخه تقسيم مىشود و بيشتر افراد واقع در سند ، موثّقاند . اعتبار اين طريق، منوط به پذيرش احاديث دو راوىِ انتهاى زنجيره سند آن، يعنى بكر بن صالح و عبد الرحمان بن سالم است .
يك. عبد الرحمان بن سالم : در ميان رجاليان، تنها ابن غضائرى او را تضعيف كرده است ؛ ولى تضعيف منفرد ابن غضائرى، مورد پذيرش عالمان شيعى نيست .
1.ر . ك : ص ۳۹۱ ح ۱۵۳ و ۱۵۴ .
