تحقيق در باره حديث لوح‏ - صفحه 4

صادق عليه السلام ثابت نيست و مشابه ندارد .۱
گزارش ديگر حديث لوح، به نقل از ابو نضره در جريان شهادت امام باقر عليه السلام است.۲ سند و متن اين گزارش، غير معتبر است . اين گزارش، علاوه بر وجود افراد مجهول و مهمل در سند آن ، از منظر تاريخى نيز با اشكال روبه‏روست ؛ زيرا از حضور جابر بن عبد اللَّه انصارى در هنگام شهادت امام باقر عليه السلام و در حضور امام صادق عليه السلام سخن گفته است ، در حالى كه جابر بن عبد اللَّه در سال 78 هجرى، وفات كرده است .۳ امام صادق عليه السلام در سال 83 هجرى متولّد شده و امام باقر عليه السلام در سال 114 هجرى به شهادت رسيده است . بنا بر اين، امكان همراه بودن اين سه نفر در يك جلسه، وجود ندارد .

با توجّه به مطالب پيشين مى‏توان گفت : سند اوّل و دوم حديث لوح، قابل قبول است . تعدّد منابع كهن و معتبرى كه حديث ياد شده را نقل كرده‏اند و همچنين تعدّد طرق و اعتبار برخى از آنها قرائن روشنى بر صدور آن است. وضعيت رجالى ابو الجارود در پذيرش سندى متن اوّل دخالت دارد . بنا بر اين در مورد او با تفصيل بيشترى سخن مى‏گوييم :

ابو الجارود

زياد بن منذر، مشهور به ابو الجارود ، از اصحاب امام باقر عليه السلام ، روايت كننده از امام صادق عليه السلام و فردى نابينا بوده است . احاديث تفسيرى او از امام باقر عليه السلام مشهور است . ۴بسيارى از اين احاديث تفسيرى او در نسخه موجود كتاب تفسير القمّى نقل شده است . ظاهراً شخصى كتاب تفسيرىِ ابو الجارود را در كتاب

1.ر.ك : معجم رجال الحديث : ج ۱۶ ص ۱۵۱ .

2.ر.ك: عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج‏۱ ص‏۴۷ ح‏۱.

3.رجال الطوسى : ص ۳۱ ش ۱۳۴ .

4.رجال النجاشى : ج ۱ص ۳۸۷ ص ۴۴۶ .

صفحه از 9