التُّخومِ... . 1
زمين هاى هفتگانه و آنچه در درون آنها و بر روى آنهاست ، بر پشت خروس است ، همانند حلقه اى در بيابانى خشك و خالى ، و خروس داراى دو بال است : يك بال او ، در مشرق است و بال ديگرش در مغرب ، و دو پايش در مرزها[ ى زمين ] ... .
نيز در نقلى از كعب آمده است :
الأَرَضونَ السَّبعُ عَلى صَخرَةٍ ، وَ الصَّخرَةُ في كَفِّ مَلَكٍ ، وَ المَلَكُ عَلَى جَناحِ الحوتِ ، وَ الحوتُ فِي الماءِ ، وَ الماءُ عَلَى الرّيحِ ، وَ الريّحُ عَلَى الهَواءِ ، ريحٌ عَقيمٌ لا تُلقِحُ ، وَ إنَّ قُرونَها مُعَلَّقَةٌ بِالعَرشِ . 2
زمين هاى هفتگانه بر روى صخره اى قرار دارند ، و صخره در كف فرشته اى است ، و فرشته بر روى بال ماهى است ، و ماهى در درياست ، و آب بر روى باد است ، و باد بر روى هواست ؛ بادى است سترون كه بارور نمى سازد ، و شاخ هاى آن [ ماهى ، ]به عرش آويخته است .
و ... . 3
سه . آنچه از ظاهر اين روايات فهميده مى شود ، خلاف عقل ، علم و نيز قرآن و احاديثى است كه به روشنى دلالت دارند كه زمين ، تكيه گاهى قابل رؤيت ندارد و به امر خداوند متعال در فضا معلّق است . همچنين مخالف آيات و احاديثى است كه به كُروى بودن زمين ، اشاره دارند . 4 از اين رو ، مفهوم ظاهرى اين احاديث ، فاقد
1.بحار الأنوار : ج ۶۰ ص ۸۳ ح ۱۰ .
2.الدرّ المنثور : ج ۸ ص ۲۱۱ . براى ديدن امثال اين روايات ، ر . ك : همين دانش نامه : ج ۳ ص۲۱۰ـ۲۱۲ .
3.در اين باره ، نيز ، ر . ك : حديث پژوهى ، مهدى مهريزى : ج ۳ ص ۹۵ ـ ۱۱۱ .
4.مانند آيه ۴۰ از سوره معارج : «فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ ؛ سوگند به پروردگار خاوران و باختران » ؛ زيرا كروى بودن زمين ، مستلزم آن است كه در هر موقعى ، هر نقطه از زمين ، براى گروهى مشرق و براى گروهى ديگر ، مغرب باشد .
