عُقْبة بن عمرو سَهْمى، از بنى سهم بن عوف بن غالب، نخستين كسى است كه در رثاى امام حسين(ع)، شعر گفت. اين ابيات، همان سروده اوست. در منابع، نام وى، مختلف بيان شده: در مثير الأحزان، «عُقْبة بن عمر سهمى» آمده است، در مقتل الحسين خوارزمى، «عقبة بن عميق سهمى» آمده است و در تذكرة الخواصّ، «عقبة بن عمرو عبسى» ثبت شده است.
سروده او در رثای امام حسین(ع):
الأمالي للمفيد عن إبراهيم بن داحة: أوَّلُ شِعرٍ رُثِيَ بِهِ الحُسَينُ بنُ عَلِيٍّ(ع) قَولُ عُقبَةَ بنِ عَمرٍو السَّهمِيِّ ، مِن بَني سَهمِ بنِ عَوفِ بنِ غالِبٍ :
إذَا العَينُ قَرَّت فِي الحَياةِ وَأَنتُمُ تَخافونَ فِي الدُّنيا فَأَظلَمَ نورُها
مَرَرتُ عَلى قَبرِ الحُسَينِ بِكَربَلا فَفاضَ عَلَيهِ مِن دُموعي غَزيرُها
فَما زِلتُ أرثيهِ وأَبكي لِشَجوِهِ ويُسعِدُ عَيني دَمعُها وزفيرُها
وبَكَيتُ مِن بَعدِ الحُسَينِ عَصائِبا أطافَت بِهِ مِن جانِبَيها[۱]قُبورُها
سَلامٌ عَلى أهلِ القُبورِ بِكَربَلا وقَلَّ لَها مِنِّي سَلامٌ يَزورُها
سَلامٌ بِآصالِ العَشِيِّ وبِالضُّحى تُؤَدّيهِ نَكباءُ[۲]الرِّياحِ ومورُها[۳]
ولا بَرِحَ الوُفَّادُ زُوَّارُ قَبرِهِ يَفوحُ عَلَيهِم مِسكُها وعَبيرُها[۴]
الأمالى، مفيدـ به نقل از ابراهيم بن داحه ـ: نخستين سروده اى كه در رثاى امام حسين(ع) گفته شد، شعر عُقبة بن عمرو سهمى، از بنى سهم بن عوف بن غالب است :
آن گاه كه چشم آدمى ، در زندگى روشن شود و شما در دنيا ، هراسانيد ، نورِ آن به تاريكى خواهد گراييد.
در كربلا ، به ديدار مرقد حسين(ع) رفتم و از ديدگانم ، اشك هاى فراوانى براى او سرازير شد.
همچنان به خاطر مصيبتش ، او را مى ستودم و مى گريستم و اشك و ناله ، چشمانم را يارى مى كرد.
پس از حسين(ع) ، بر كسانى گريستم كه مرقدهايشان ، گِرداگردِ او را فرا گرفته است.
سلام بر صاحبان قبرهاى كربلا ـ و اندك است درود من كه به زيارتش مى رود ـ ؛
سلامى در هنگام غروب و در چاشت كه نسيم در هوا ، آن را دَمادَم مى رساند.
زائرانِ تازه رسيده قبر او همچنان در معرض وزش مُشك و عبيرِ آن بارگاه اند .
[۱]في الأمالي للطوسي : «من جانبيه» ، والظاهر أنّه الصواب .
[۲]النّكباءُ : كل ريح ، أو من الرّياح الأربع انحرفت ووقعت بين ريحين (تاج العروس : ج ۱ ص ۴۵۰ «نكب») .
[۳]المورُ : الغبار المتردّد في الهواء ، وقيل : هو التراب تثيره الريح (تاج العروس : ج ۷ ص ۴۹۶ «مور») .
[۴]الأمالي للمفيد: ص ۳۲۴ الرقم ۹ ، الأمالي للطوسي : ص ۹۳ الرقم ۱۴۳ ، مثير الأحزان : ص ۸۳ وفيه «عقبه بن عمر السهمي» ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۲۴۲ الرقم ۱ ؛ مقتل الحسين(ع) للخوارزمي : ج ۲ ص ۱۵۲ وفيه «عقبة بن عميق السهمي» ، تذكرة الخواص : ص ۲۷۰ وفيه «ابو الرّمح او عقبة بن عمرو العبسي» .
