سوى پيامبر ، حتى سورههاى نازل شده در ماههاى آخر زندگانى ايشان دلالت ندارند. افزون بر اين كه ضعف سند در برخى از اين روايات و اضطراب متن در برخى ديگر، ايرادهايى هستند كه بر آنها وارد شدهاند. ۱ با اين همه مىتوان از اين شواهد ، اهميت دادن پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به امر تدوين، ترتيب و حفظ وجود كتبى قرآن را نتيجه گرفت و گفت : با توجه به نزول بيش از هشتاد سوره در مكه و نزول بيشتر سورههاى مدنى پيش از سالهاى پايانى عمر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله، تعداد بسيار زيادى از سورهها، تحت نظارت ايشان مرتب شده و تعداد اندك باقىمانده نيز از سوى امام على عليه السلام و ساير نزديكان مرتب شده است ؛ همان گونه كه از سفارش آن حضرت هنگام وفات به على عليه السلام فهميده مىشود. پيامبر فرمود: «قرآن ، كنار بستر من ، در جزوهها، حريرها و كاغذهاست. آنها را جمع كن و نگذار ضايع شود، چنان كه يهود تورات را ضايع كردند» و على عليه السلام به وصيت آن حضرت عمل كرد. ۲
ديدگاه دوم : اجتهادى بودن ترتيب سورههاى قرآن
جمعى معتقد به اجتهادى بودن ترتيب كنونى قرآن اند. مالك (م 179ق)، طبرى (م 310ق)، ۳ ابن فارس (م 395ق)، ۴ مكّى بن ابى طالب (م 437ق)، ۵ عزّ الدين بن عبد السلام (م 660ق)، ۶خطابى (م 388ق)، ۷و از بزرگان شيعه : محدّث نورى
1.ر.ك: الانتصار للقرآن: ج۱ ص۶۰، ۲۷۹، ۲۸۸؛ تاريخ قرآن، محمّدهادى معرفت، ص۸۵.؛ پژوهشى در مصحف امام على عليه السلام: ص۱۹۳-۱۹۸.
2.تفسير القمى: ج۲ ص۴۵۱.
3.ر.ك: البرهان فى علوم القرآن: ج۱ص۲۵۷؛ تاريخ قرآن، حجتى: ص۲۲۹.
4.البرهان فى علوم القرآن: ج۱، ص۲۵۸ - ۲۵۹ .
5.كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص۱۵.
6.كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص ۱۵.
7.ر.ك : تاريخ قرآن، محمدباقر حجتى، ص۲۲۹.
