پژوهشى در باره گردآورىِ قرآن - صفحه 14

است ، با اين نكته كه نسخه تهيه شده در زمان ابوبكر در اختيار عموم قرار نگرفت، ۱ سازگار نمى‏نمايد ؛ زيرا تدوين يك مصحف شخصى و خصوصى، كار تازه و پيچيده‏اى نبود و و عمومى نساختن آن، به حفظ آن كمكى نمى‏كرد. از اين رو احتمال دارد به دست آوردن فضيلتِ در اختيار داشتن نسخه‏اى از قرآن همانند ديگر صحابه برجسته و در اختيار داشتن قانون اساسى جامعه، يكى از انگيزه‏هاى دستگاه حاكم در اين كار بوده است. ۲
دو. بر اساس نقل يعقوبى، ابوبكر دستور داد قرآن را بر سعيد بن عاص عرضه كنند، ۳ در حالى كه او در آن زمان، حدود ده سال داشته است، ۴ و چون بر اساس برخى گزارش‏ها، او در ماجراى يكسان‏سازى مصاحف توسط عثمان حضور داشته است، . ۵ احتمالاً ذكر او در اين جا بر اثر خلط اين دو ماجرا باشد.
سه. اين روايات ، با اجماع مسلمانان مبنى بر اثبات قرآن از طريق تواتر ، مخالفت دارد؛ زيرا در آنها آمده است كه با شهادت دو نفر قرآن ثبت مى‏شد. توجه به اين اشكال سبب شده است كه برخى به توجيه ثبت قرآن با شهادت دو شاهد دست بزنند . براى نمونه ، ابن حجر مقصود از دو شاهد را ، نه دو فرد عادل ، كه به معناى حفظ و كتابت دانسته است . ۶ مقصود ابن حجر شايد اين باشد كه هر آيه و عبارتى در صورتى در مصحف ثبت مى‏شد كه در حفظ حافظان كل يا اجزاء قرآن و نيز در دست‏نوشته‏هاى اصحاب ، موجود باشد .

1.دراسات قرآنيه (تاريخ قرآن): ص ۸۷.

2.تاريخ قرآن، راميار: ص‏۳۰۸-۳۰۹، ۳۲۳ - ۳۲۹، ۳۳۲.

3.تاريخ اليعقوبى: ج‏۲ ص‏۱۳۵.

4.الطبقات الكبرى: ج‏۵ ص‏۳۱؛ الإصابة: ج‏۳ ص‏۹۰.

5.فتح البارى: ج‏۹ ص‏۱۶.

6.فتح البارى : ج ۹ ص ۱۲ .

صفحه از 30