پژوهشى در باره گردآورىِ قرآن - صفحه 28

بر جا مانده از زمان پيامبر خدا نيز غافل نماند و همين روش، راز موفقيت عثمان در توحيد مصاحف بود. ۱ برخى با استناد به قراين و شواهدى نه چندان استوار، ادّعا كرده‏اند كه گروه توحيد مصاحف، مصحف امام على عليه السلام را اساس كار خود قرار دادند ۲ و على عليه السلام نسخه‏اى از قرآن در اختيار داشته كه به فرمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله برخلاف ترتيب نزول ، تدوين شده بود و اين نسخه غير از مصحف على عليه السلام است كه گفته شده بر اساس ترتيب نزول بوده است. ۳برخى اين گفته سيد بن‏طاوس را كه : «عثمان ، قرآن را طبق نظر امير مؤمنان عليه السلام جمع كرد» ، ۴ مؤيّد اين مطلب گرفته‏اند . ۵ هر چند پذيرش ادّعاى مذكور مشكل است، امّا به هر حال ، روند توحيد مصاحف ، مورد تأييد على عليه السلام بوده است . ۶ در نتيجه ، نسخه‏هايى از قرآن تهيه و به مراكز اصلى بلاد اسلامى فرستاده شد ۷ و عثمان ، نسخه موسوم به «اُمّ» يا «امام» را در مدينه نگه داشت. ۸ اين كار (توحيد مصاحف) ، مورد تأييد امير مؤمنان عليه السلام ۹ و ديگر صحابه بوده است. ۱۰ البته ابن مسعود ، احتمالاً به علت اين كه جوانى كم‏سال و بى تجربه چون زيد ، متولّى اين كار شده ، ناراحت بوده است . ۱۱ بنا بر اين ، عثمان ، تنها مردم را بر يك قرائتْ ۱۲ يا همه را بر يك مصحفْ ۱۳ جمع كرد تا از اختلاف جلوگيرى شود.

1.تاريخ قرآن، راميار: ص‏۴۲۱.

2.تدوين القرآن: ص‏۳۳۶-۳۳۸ .

3.تدوين القرآن: ص‏۳۵۱-۳۵۲ .

4.سعد السعود: ص‏۲۷۸.

5.كاوشى در جمع قرآن: ص‏۸۹.

6.المصاحف: ج‏۱ ص‏۱۷۶ -۱۷۷؛ قرآن در اسلام: ص‏۱۶۵؛ مباحث فى علوم القرآن: ص‏۸۴

7.المقنع: ص‏۹؛ تاريخ اليعقوبى: ج‏۲ ص‏۱۷۰؛ سعد السعود: ص‏۲۷۸.

8.مباحث فى علوم القرآن: ص‏۸۴؛ قرآن در اسلام: ص‏۱۶۴.

9.سعد السعود: ص‏۲۷۸؛ روح المعانى: ج‏۱ ص‏۴۳.

10.غرائب القرآن: ج‏۱ ص‏۲۷.

11.المصاحف: ج‏۱ ص‏۱۸۹ - ۱۹۱؛ غرائب القرآن: ج‏۱ ص‏۲۷.

12.روح المعانى: ج‏۱ ص‏۴۲-۴۳ ؛ تاريخ قرآن، معرفت: ص‏۱۰۱-۱۰۸ .

13.المقنع: ص‏۷؛ المرشد الوجيز: ص‏۷۱.

صفحه از 30