جمعى مانند ابن مسعود و اُبَىّ بن كعب و ديگران ، آن را چندين بار بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله خواندهاند. ۱
2. روايات فراوانى وجود دارد كه اصحاب پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله قرآن را ختم مىكردند، يا اين كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله ، آنان را به ختم قرآن تشويق مىكرد . بنا بر اين ، قرآن در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آغاز و پايانى داشته است. ۲
3. بنا به روايتى كه نزد اهل سنّت ، «صحيح» شمرده شده ، ۳ زيد بن ثابت مىگويد كه نزد پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بوديم و قرآن را از برگهها جمع مىكرديم. ۴ پس معناى تأليف قرآن، مرتّب كردن آيات و سورههاى آن با نظارت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله است ، نه نگارش محض. ۵
4. در روايات ، نام عدهاى (چهار يا شش نفر يا بيشتر) ۶ از صحابه آمده است كه قرآن را در زمان رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله جمع كردهاند ۷ و اين كار زير نظر آن حضرت بوده است. ۸حمل «جمع» در اين روايات بر «حفظ» - آنگونه كه بعضى پنداشتهاند - ۹ بىدليل به نظر مىرسد، ۱۰ ضمن آن كه حافظان قرآن در عصر رسالت ، به مراتب ، بيش از اين عدّه بودهاند. ۱۱
1.متشابه القرآن: ج۲ ص۷۷.
2.مقدمتان فى علوم القرآن: ص۲۷؛ دراسات قرآنيه (تاريخ قرآن): ص۷۷-۷۹.
3.جمع القرآن دراسة تحليلية: ص۸۶- ۸۹.
4.مسند ابن حنبل: ج۵ ص۱۸۵؛ سنن الترمذى: ج۵ ص۳۹؛ البيان: ص۲۵۴.
5.دراسات قرآنيه (تاريخ قرآن): ص۷۶؛ مباحث فى علوم القرآن: ص۷۰؛ تاريخ قرآن، حجتى: ص ۲۲۱.
6.ر.ك : حقائق هامة: ص۹۰ - ۱۰۰.
7.المحبّر، ص۲۸۶؛ صحيح البخارى، ج۶، ص۱۰۳؛ مجمع الزوائد: ج۱۰ ص۴۱-۴۲.
8.لباب التأويل: ج۱ ص۹؛ حقائق هامّة: ص۹۰-۱۰۰ .
9.ر . ك : التمهيد : ج ۱ ص ۲۸۵ .
10.البيان: ص۲۴۹-۲۵۰ ؛ دراسات قرآنيه (تاريخ قرآن): ص۷۵-۷۶ .
11.دراسات قرآنيه ( تاريخ قرآن): ص۷۵؛ مباحث فى علوم القرآن: ص۶۵ - ۶۸.