ابو محمّد عبد اللّه بن عمّار برقى، شاعرى اديب و نكته سنج بود كه برخى از اميران درروزگار هارون الرشيد تا متوكّل را ستود. وى در مدح امامان اهل بيت: نيز اشعار فراوانى دارد. سروده هاى او را در ديوانى گرد آوردند و بيشتر شعرهايش در مدح اهل بيت: بود؛ امّا آن را آتش زدند.
نزد متوكّل، از او بدگويى كردند و قصيده نونيه او را خواندند. متوكّل نيز فرمان داد كه زبانش را از كامش در آوردند و ديوانش را بسوزانند. چنين بر سرش آوردند و او چند روز بعد، در سال ۲۴۵ ق، در گذشت.
در رثای عاشورا چنین سروده است:
مقتل الحسين(ع) للخوارزمي : لِبَعضِهِم[۱]عاشورِيَّةٌ طَويلَةٌ اختَرنا مِنها هذِهِ الأَبياتِ :
إذا جاءَ عاشورٌ تَضاعَفَ حَسرَتي لآلِ رَسولِ اللّهِ وَانهَلَّ دَمعَتي
هُوَ اليَومُ فيهِ اغبَرَّتِ الأَرضُ كُلُّها شُجونا عَلَيهِم وَالسَّماءُ اقشَعَرَّتِ
مَصائِبُ ساءَت كُلَّ مَن كانَ مُسلِما ولكِنَّ عُيونَ الفاجِرينَ أقَرَّتِ
إذا ذَكَرَت نَفسي مُصيبَةَ كَربَلا وأَشلاءَ ساداتٍ بِها قَد تَفَرَّتِ
أضاقَت فُؤادي وَاستَباحَت تَجَلُّدي وزادَت عَلى كَربي وعَيشي أمَرَّتِ
بِنَفسي خُدودٌ فِي التُّرابِ تَعَفَّرَت بِنَفسي جُسومٌ بِالعَراءِ تَعَرَّتِ
بِنَفسي رَؤوسٌ مُشرِقاتٌ عَلَى القَنا إلَى الشّامِ تُهدى بارِقاتُ الأَسِرَّةِ[۲]
بِنَفسي شِفاهٌ ذابِلاتٌ مِنَ الظَّما ولَم تُروَ مِن ماءِ الفُراتِ بِقَطرَةِ
بِنَفسي عُيونٌ غائِراتٌ شَواخِصٌ إلَى الماءِ مِنها نَظرَةٌ بَعدَ نَظرَةِ
بِنَفسِيَ مِن آلِ النَّبِيِّ خَرائِدٌ حَواسِرُ لَم يُرأَف عَلَيها بِسَترَةِ
تَفيضُ دُموعا بِالدِّماءِ مَشوبَةً كَقَطرِ الغَوادي مِن مَدامِعَ ثَرَّةِ
عَلى خَيرِ قَتلى مِن كُهولٍ وفِتيَةٍ مَصاليتُ أنجادٍ إذَا الخَيلُ كَرَّتِ
رَبيعُ اليَتامى وَالأَرامِلِ فِي المَلا دَوارِسُ لِلقُرآنِ في كُلِّ سَحرَةِ
وأَعلامُ دينِ المُصطَفى ووُلاتُهُ وأَصحابُ قُربانٍ وحَجٍّ وعُمرَةِ
يُنادينَ يا جَدَّاهُ أيَّةُ مِحنَةٍ تَراها عَلَينا مِن اُمَيَّةَ مَرَّتِ
ضَغائِنُ بَدرٍ بَعدَ سِتّينَ اُظهِرَت وكانَت أجَنَّت فِي الحَشا وأَسَرَّتِ
شَهدِتُ بِأَن لَم تَرضَ نَفسٌ بِهذِهِ وَفيها مِنَ الإِسلامِ مِثقالُ ذَرَّةِ
كَأَنّي بِبِنتِ المُصطَفى قَد تَعَلَّقَت يَداها بِساقِ العَرشِ وَالدَّمعَ أذرَتِ
وفي حِجرِها ثَوبُ الحُسَينِ مُضَرَّجا وعَنها جَميعُ العالَمينَ بِحَسرَةِ[۳]
مقتل الحسين(ع) ، خوارزمى : يكى از شاعران [يعنى عبد اللّه برقى]، سروده هاى عاشورايىِ بلندى دارد كه برخى از ابيات آن را برگزيديم :
هر گاه عاشورا فرا مى رسد، اندوهم دو چندان مى شود و اشكم ، سرازير مى گردد. در چنين روزى ، تمام زمين ، غبارآلود گرديد
براى همدردى با آنان، و آسمان نيز به خود لرزيد. مصيبت ها [ى آن روز]، هر مسلمانى را آشفته ساخت
امّا چشمان بدكاران را روشن نمود. هر گاه جانم به ياد مصيبت كربلا مى افتد
و از اندام سَرورانى ياد مى كند كه در آن سرزمين ، لِه شدند قلبم به تنگ مى آيد و مو بر تنم راست مى شود
و بر اندوهم افزوده مى شود و زندگى ام ، ناگوار مى گردد. جانم فداى آن گونه هاى خاك آلود!
جانم فداى پيكرهاى بى كفن افتاده! جانم فداى سرهاى درخشانِ بر نيزه شده
كه به شام ، بُرده شدند و بارقه هاى نور در آنها بود! جانم فداى چشمان فرو رفته اى
كه نگاهى در پىِ نگاهى، به آب داشتند! جانم فداى لب هاى خشك از تشنه كامى
كه از فرات ، قطره اى ننوشيدند! جانم فداى بانوان پرده نشينِ خاندان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله باد؛
پريشانان و خستگانى كه پوششى به آنها داده نشد ! اشك هايى مى جوشند كه با خون، آميخته اند
مانند گريه دختركانِ نورس كه پياپى مى گِريند، بر بهترين كشته هاى جوان و پير
كه هر گاه سواران، تاختن آغاز مى كردند، آنها تيزتك و پيشتاز بودند و بهار پُررحمت براى بى سرپرستان و زنان بيوه بودند
و هر بامداد ، خواندن قرآنِ آنان ، فراوان بود؛ آنان كه سرشناسان دين مصطفى صلى الله عليه و آله و دوستداران او
و اصحاب او و پايبند قربانى و حج و عمره بودند . فرياد مى دارند: اى جدّ بزرگوار!
آيا مى بينى كه چه محنتى از خاندان اميّه مى كشيم؟ كينه هاى كهنه بدر است كه پس از شصت سال ، سر باز كرده
و ساليان دراز بود كه آنها را در درون خويش ، پنهان كرده بودند. گواهى مى دهم كه هرگز جانى
به ذرّه اى از اين جنايتگرى ها ، رضايت نمى دهد. انگار پيشِ روىِ خود مى بينم كه دختر پيامبر صلى الله عليه و آله [ ، فاطمه زهرا عليهاالسلام]
دست هايش را به ساق عرش آويخته است و اشك هايش ، پياپى مى ريزند و در دامنِ خويش ، پيراهن حسين(ع) را دارد كه خونين است
و تمام عالميان ، از اين صحنه ، در حسرت و آه مى سوزند.
[۱]هي المنسوبة إلى عبداللّه بن عمّار البرقي ، المقتول سنة ۲۴۵ ه (هامش المصدر) .
[۲]السِّرار : خط بطن الكفّ والوجه والجبهة ، والجمع أسِرَّة ، وجمع الجمع : أسارير ، وهي الخطوط التي في الجبهة (لسان العرب : ج ۴ ص ۳۵۹ «سرر») .
[۳]مقتل الحسين(ع) للخوارزمي : ج ۲ ص ۱۳۷ ؛ المناقب لابن شهرآشوب : ج ۴ ص ۱۲۶ وفيه «وقال آخر» وفيه ثلاثة عشر بيتا ، بحار الأنوار : ج ۴۵ ص ۲۸۰ وفيه ستة وثلاثون بيتا ، أدب الطفّ : ج ۳ ص ۲۸۱ عن عبد اللّه البرقي وفيه تسعة أبيات .
