در حديثى قدسى ، در توصيف پيامبر خاتم صلى اللَّه عليه و آله ، خدا خطاب به موسى عليه السلام مىفرمايد :
وَلَأَنزِلَنَّ عَلَيهِ قُرآناً فُرقاناً شِفاءً لِما فِى الصُّدورِ مِن نَفْثِ الشَّيطانِ .۱
قرآنى فرو مىفرستم كه فرقان است [و حق را از باطل جدا مىسازد] و درمان است براى وسوسه شيطان در دلها .
ليكن در دو حديثى كه در متن آمد ، دو وجه ديگر در تبيين اين نام ذكر شده است :
وجه اوّل : قرآن از آن رو «فرقان» ناميده شده كه آيات و سورههاى آن ، متفرّق (جدا از هم) نازل شدهاند ، بر خلاف ديگر كتب آسمانى كه يكباره و دفعى نازل گشتهاند . ۲
وجه دوم : مقصود از قرآن ، همه كتاب خدا (اعم از محكم و متشابه) و مقصود از فرقان ، آيات محكم اند كه عمل كردن به آنها واجب است . ۳
شايان ذكر است كه منافاتى ميان سه وجه ياد شده ، وجود ندارد . بنابر اين ، همه اين وجوه مىتوانند در اين نامگذارى مورد توجّه باشند .
قرآن كريم در هفت آيه از «فرقان» ياد كرده است ۴كه تنها در دو آيه ، مراد، قرآن كريم است. . ۵ در بسيارى از روايات نام «فرقان» براى قرآن به كار رفته است، بويژه هر گاه از قرآن در كنار ديگر كتب آسمانى ياد شده است. ۶
1.الكافى : ج ۸ ص ۴۴ .
2.ر . ك : ص ۴۱ ح ۷ .
3.ر .ك : ص ۴۱ ح ۸ .
4.بقره : آيه ۵۳ و ۱۸۵؛ آل عمران : آيه ۴؛ انفال : آيه ۴۱ و ۲۹؛ انبيا : آيه ۴۸؛ فرقان : آيه ۱.
5.آل عمران : آيه ۴؛ فرقان : آيه ۱.
6.براى نمونه: الخصال : ص۴۵۷؛ علل الشرائع : ج۱ ص۱۶۱؛ كتاب من لايحضره الفقيه : ج۴ ص۱۷۷؛ مسند ابن حنبل : ج۲ ص۳۵۷ و ۴۱۳؛ سنن الترمذى : ج۴ ص۲۳۱.