فريد الدين ابو حامد محمّد بن ابو بكر ابراهيم بن اسحاق عطّار نيشابورى، در سال ۵۴۰ ق، در نيشابور به دنيا آمد. وى كار پدر خود (عطّارى) را دنبال مى كرد. او مريد مجد الدين بغدادى و ركن الدين اسحاق و قطب الدين حيدر بود. چون ديگر عارفان به سفر پرداخت و از ماوراء النهر تا مكّه، بسيارى از مشايخ را زيارت كرد و در سال ۶۱۸ ق، به دست مغولى كافر، كشته شد. از آثار وى است: تذكرة الأولياء، ديوان اشعار، منطق الطير، اسرار نامه، الهى نامه و مصيبت نامه .
سروده او در مدح حضرت مهدی(ع):
صد هزاران اوليا رو بر زمين از خدا خواهند مهدى را يقين
يا الهى! مهدى اى از غيب آر تا جهانِ عدل گردد آشكار
مهدى و هادى و تاج انبيا بهترينِ خلق و برج اوليا
اى تو ختم اوليا اندر جهان در همه جان ها نهان ، چون جانِ جان[۱]
پاكبازان ، عسكرى را بنده اند همچو مهدى ، در جهان دلْ زنده اند
پاكبازان ، ديده اند «عطّار» را خوانده اند از لوح او ، اسرار را.[۲]
اين اشعار از اوست:
از جميع انبياى هر زمان شد نبوّت ختم بر احمد بدان
بعد از آن ختم ولايت بر على است نور رحمت از كلام او جلى است
بعد حيدر ختم بر مهدى بود آن كه در دين هدى هادى بود.
و نيز از اوست:
اى به محشر، تو شفاعت خواه من قُرّة العين رسول و شاه من
اى ز تو روشن جهان نور و علم هم ولايت دارى و هم كان حلم
صد هزاران اوليا رو بر زمين از خدا خواهند مهدى را يقين
يا الهى! مهديى، از غيب آر تا جهانِ عدل گردد آشكار
مهدى و هادى و تاج اَنبيا بهترينِ خلق و برج اوليا
اى ولاى تو معيّن آمده بر دل و بر جان روشن آمده
اى تو ختم الأوليا اندر جهان در همه جان ها نهان، چون جانِ جان
اى تو هم پيدا و پنهان آمده بنده عطّارت ثناخوان آمده
آنچه من ديدم همه ديد تو بود وآنچه من كردم ز تقليد تو بود
اى به هر قرنى تو پيدا آمده در ميان جان، مصفّا آمده
عاشقان را عشق تو كرده است مست عارفان را جام عرفان دِه به دست
اى تو هم معشوق و هم عشق الست عشق تو بُردَه است خود ما را ز دست
دست ما و دامن تو اى امير اين فقير مبتلا را دست گير
من پناه خود به تو آورده ام حبّ تو با شير مادر خورده ام .[۳]
[۱]سيماى مهدى موعود در آئينه نشر فارسى: ص ۷۷، به نقل از مظهر العجايب و مظهر الأسرار ، ص ۷ .
[۲]سيماى مهدى موعود در آئينه نشر فارسى: ص ۷۸، به نقل از لسان الغيب به ضميمه مفتاح الإراده ، ص ۱۳۳ و ۱۳۴ .
