باز اين چه شورش است كه در خلق عالم است ؟ باز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟
باز اين چه رستخيز عظيم است كز زمين بى نفخ صور ،[۱]خاسته تا عرش اعظم است؟
اين صبح تيره ، باز دميد از كجا ، كزو كار جهان و خلق جهان ، جمله در هم است
گويا طلوع مى كند از مغرب ، آفتاب كآشوب در تمامى ذرّات عالم است
گر خوانمش قيامتِ دنيا ، بعيد نيست اين رستخيز عام كه نامش محرّم است
در بارگاه قدس كه جاى ملال نيست سرهاى قدسيان ، همه بر زانوى غم است
جن و مَلَك بر آدميان ، نوحه مى كنند گويا عزاى اشرفِ اولاد آدم است
خورشيد آسمان و زمين ، نور مشرقين
پرورده كنار رسول خدا ، حسين.
كشتىْ شكست خورده توفان كربلا در خاك و خون تپيده ميدان كربلا
گر چشم روزگار بر او زار مى گريست خون مى گذشت از سرِ ايوان كربلا
نگرفت دست دَهْر ، گلابى به غير اشك زان گل كه شد شكُفته به بستان كربلا
از آب هم مضايقه كردند كوفيان خوش داشتند حُرمت مهمان كربلا
بودند ديو و دد ، همه سيراب و مى مكيد خاتم ز قحط آب ، سليمان كربلا
زان تشنگان ، هنوز به عَيّوق[۲]مى رسد فرياد «العطش» ز بيابان كربلا
آه از دمى كه لشكر اعدا نكرد شرم كردند رو به خيمه سلطان كربلا
آن دم ، فلك، بر آتش غيرت ، سپند شد
كز خوف خصم ، در حرم ، افغان بلند شد.
كاش آن زمان ، سُرادِقِ[۳]گردون ، نگون شدى! وين خرگه بلندْستون،[۴]بى ستون شدى!
كاش آن زمان در آمدى از كوه تا به كوه سيل سيه كه روى زمين ، قيرگون شدى!
كاش آن زمان ز آه جهان سوزِ اهل بيت يك شعله برق خرمن گردون دون شدى!
كاش آن زمان كه اين حركت كرد آسمان سيماب وار،[۵]گوى زمين ، بى سكون شدى!
كاش آن زمان كه پيكر او شد درونِ خاك جان جهانيان ، همه از تن ، برون شدى!
كاش آن زمان كه كشتى آل نبى شكست عالم ، تمام ، غرقه درياى خون شدى!
آن انتقام ، گر نفتادى به روز حشر با اين عمل ، معامله دَهْر ، چون شدى؟
آل نبى ، چو دست تظلّم بر آورند
اركان عرش را به تلاطم در آورند.
بر خوان غم ، چو عالميان را صَلا زدند اوّلْ صلا به سلسله انبيا زدند
نوبت به اوليا چو رسيد ، آسمان تپيد زان ضربتى كه برسرِ شير خدا زدند
آن در كه جبرئيل امين بود خادمش اهل ستم به پهلوى خير النسا زدند
بس آتشى ز اخگر الماس ريزه ها افروختند و در حسن مجتبى زدند
وان گه سُرادقى كه مَلَك ، مَحرَمش نبود كندند از مدينه و در كربلا زدند
وز تيشه ستيزه در آن دشت ، كوفيان بس نخل ها ز گلشن آل عبا زدند
پس ضربتى كزان جگر مصطفى دريد بر حلق تشنه خَلَف مرتضى زدند
اهل حرم ، دريده گريبان ، گشوده مو فرياد بر درِ حرم كبريا زدند
روح الأمين ، نهاده به زانو سرِ حجاب
تاريك شد ز ديدن آن ، چشمِ آفتاب.
چون خون ز حلق تشنه او بر زمين رسيد جوش از زمين به ذِروه[۶]عرش بَرين رسيد
نزديك شد كه خانه ايمان شود خراب از بس شكست ها كه به اركان ديد رسيد
نخل بلند او چو خسان بر زمين زدند توفان به آسمان ز غبار زمين رسيد
باد آن غبار ، چون به مزار نبى رسانْد گَرد از مدينه بر فلك هفتمين رسيد
يكباره ، جامه در خُم گردون به نيل زد[۷]چون اين خبر به عيسىِ گردون[۸]نشين رسيد
پُر شد فلك ز غلغله ، چون نوبت خروش از انبيا به حضرت روح الأمين رسيد
كرد اين خيال ، وهمِ غلط كار ، كان غبار تا دامن جلال جهان آفرين رسيد
هست از ملالْ گرچه برى ، ذات ذو الجلال
او در دل است و هيچ دلى نيست بى ملال.
ترسم جزاى قاتل او چون رقم زنند يكباره بر جريده رحمت ، قلم زنند
ترسم كزين گناه ، شفيعان روز حشر دارند شرم كز گُنَه خلق ، دَم زنند
دست عِتاب حق به در آيد ز آستين چون اهلِ بيت ، دست در اهل ستم زنند
آه از دَمى كه با كفن خون چكان ز خاك آل على چو شعله آتش ، عَلَم زنند
فرياد از آن زمان كه جوانانِ اهل بيت گلگون كفن ، به عرصه محشر ، قدم زنند
جمعى كه زد به هم صفشان شور كربلا در حشر ، صف زنان ، صف محشر به هم زنند
از صاحب حرم ، چه توقّع كنند باز آن ناكسان كه تيغ به صيد حرم زنند؟
پس بر سنان كنند سرى را كه جبرئيل
شويَد غبار گيسويش از آب سَلسَبيل.[۹]
روزى كه شد به نيزه ، سرِ آن بزرگوار خورشيد ، سرْبرهنه بر آمد ز كوهسار
موجى به جنبش آمد و برخاست ، كوهْ كوه ابرى به بارش آمد و بگريست ، زارْزار
گفتى تمام زلزله شد خاكِ مطمئن گفتى فتاد از حركت ، چرخ بى قرار
عرش ، آن چنان به لرزه در آمد كه چرخ پير افتاد در گمان كه قيامت شد آشكار
آن خيمه اى كه گيسوى حورش طناب بود شد سرنگون زِ باد مخالف ، حباب وار
جمعى كه پاسِ محملشان داشت جبرئيل گشتند بى عمارى[۱۰]و محمل ، شترسوار
با آن كه سر زد آن عمل از امّت نبى روح الأمين ز روى نبى گشت شرمسار
وآن گه ز كوفه خيل اَلَم ، رو به شام كرد
نوعى كه عقل گفت : قيامت ، قيام كرد.
بر حربگاه ، چون ره آن كاروان فتاد شور نُشور،[۱۱]واهمه را در گمان فتاد
هم بانگ نوحه ، غلغله در شش جهت فِكَند هم گريه بر ملائك هفت آسمان فتاد
هر جا كه بود آهويى ، از دشت ، پا كشيد هر جا كه بود طائرى، از آشيان فتاد
شد وحشتى كه شورِ قيامت ، ز ياد رفت چون چشم اهل بيت بر آن كشتگان فتاد
هر چند بر تن شهدا ، چشم كار كرد بر زخم هاى كارىِ تير و سنان فتاد
ناگاه ، چشم دختر زهرا ، در آن ميان بر پيكر شريف امام زمان فتاد
بى اختيار ، نعره «هذا حسين» از او سر زد ، چنان كه آتش از او در جهان فتاد
پس با زبان پُر گِله آن بضعة الرّسول
رو در مدينه كرد كه : يا أيُّها الرّسول!
اين كشته فتاده به هامون، حسين توست وين صيد دست و پا زده در خون ، حسين توست
اين نخل تَر كز آتش جانسوز تشنگى دود از زمين رسانده به گردون ، حسين توست
اين ماهى فتاده به درياى خون كه هست زخم از ستاره بر تنش افزون ، حسين توست
اين غرقه محيط[۱۲]شهادت كه روى دشت از موج خون او شده گلگون ، حسين توست
اين خشك لب فتاده دور از لب فرات كز خون او زمين شده جيحون ، حسين توست
اين شاه كم سپاه كه با خيل اشك و آه خرگاه ، زين جهان زده بيرون ، حسين توست
اين قالب تپان كه چنين مانده بر زمين شاه شهيدِ ناشده مدفون ، حسين توست
چون روى در بقيع به زهرا خطاب كرد
وحشِ زمين و مرغ هوا را كباب كرد
كاى مونس شكسته دلان ! حال ما ببين ما را غريب و بى كس و بى آشنا ببين
اولاد خويش را كه شفيعان محشرند در ورطه عقوبت اهل جفا ببين
در خُلد، بر حجاب دو كَون ، آستين فشان وندر جهان ، مصيبت ما بر ملا ببين
نى ، نى ! ورا چو ابر خروشان به كربلا طغيان سيل فتنه و موجِ بلا ببين
تن هاى كشتگان ، همه در خاك و خون ، نگر سرهاى سَروران ، همه بر نيزه ها ببين
آن سر كه بود بر سرِ دوش نبى ، مدام يك نيزه اش ز دوش مخالف ، جدا ببين
آن تن كه بود پرورشش در كنار تو غلتان به خاك معركه كربلا ببين
يا بضعة الرّسول ! ز ابن زياد ، داد
كو خاك اهل بيت رسالت ، به باد داد.
اى چرخ! غافلى كه چه بيداد كرده اى وز كين ، چه ها در اين ستم آباد كرده اى
بر طعنت اين بس است كه بر عترت رسول بيداد كرده خصم و تو امداد كرده اى
اى زاده زياد! نكرده است هيچ گاه نمرود اين عمل كه تو شدّاد كرده اى
كام يزيد داده اى از كُشتن حسين بنگر كه را به قتلِ كه دل شاد كرده اى
بهر خَسى كه بار درختِ شقاوت است[۱۳]در باغ دين ، چه با گل و شمشاد كرده اى
با دشمنان دين ، نتوان كرد آنچه تو با مصطفى و حيدر و اولاد كرده اى
حلقى كه سوده لعل لب خود ، نبى بر آن آزرده اش به خنجر بيداد كرده اى
ترسم تو را دَمى كه به محشر در آورند
از آتش تو دود به محشر بر آورند.
خاموش ـ محتشم ـ كه دل سنگ ، آب شد بنياد صبر و خانه طاقت ، خراب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه از اين حرفِ سوزناك مرغ هوا و ماهى دريا ، كباب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه از اين شعر خون چكان در ديده ، اشك مستمعان ، خونِ ناب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه از اين نظم گريه خيز روى زمين به اشك جگرگون ،[۱۴]خضاب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه فلك ، بس كه خون گريست دريا ، هزار مرتبه ، گلگون حباب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه ز سوز تو ، آفتاب از آه سرد ماتميان ، ماهتاب شد
خاموش ـ محتشم ـ كه ز ذكر غم حسين جبريل را ز روى پيمبر ، حجاب شد
تا چرخ سِفله بود ، خطايى چنين نكرد
بر هيچ آفريده ، جفايى چنين نكرد.[۱۵]
[۱]نفخ صور : دميده شدن در صور ؛ در شيپور دميدن . مراد از دميده شدنِ صور اسرافيل ، نزديك شدن قيامت است . در روز قيامت ، ابتدااسرافيل ، جهت ميرانيدن خلق مى دَمَد و بار ديگر ، جهت زنده كردن آنها و گويند كه بين دو نفخه ، چهل سال فاصله است .
[۲]عيّوق : ستاره اى است سرخ رنگ و روشن در كنار راست كهكشان كه پس از ثريّا سر مى زند و پيش از آن، غروب مى كند و در اوج و بلندى ، شهرت دارد .
[۳]سرادق : سراپرده ، خيمه . سرادق گردون : آسمان .
[۴]خرگه بلندستون : مقصود ، آسمان است .
[۵]سيماب وار : جيوه مانند . كاش زمين كه مانند گوى گرد و مدوّر ، و چون جيوه در حركت است ، بى حركت مى ماند .
[۶]ذروه : به ضم و كسر اول و فتح سوم ، بلندى بالاى هر چيز؛ قُلّه.
[۷]جامه در نيل زدن : كنايه از عزادار بودن .
[۸]عيسى گردون : مراد ، خورشيد است ، چون جايگاه خورشيد ، در آسمان چهارم است و معنى بيت ، اين است كه چون خبر شهادت امام حسين(ع) به آسمان رسيد ، خورشيد ، جامه تيره پوشيد و عزادار گرديد .
[۹]سلسبيل : چشمه اى در بهشت .
[۱۰]عِمارى : هودج مانندى كه بر پشت فيل و شتر ببندند ؛ جهاز شتر؛ كجاوه.
[۱۱]نشور : زنده شدن ، رستاخيز .
[۱۲]محيط : اقيانوس ، دريا .
[۱۳]اشاره به يزيد بن معاويه .
[۱۴]اشك جگرگون : اشك خون آلود .
[۱۵]ديوان مولانا محتشم كاشانى : ص ۲۸۰ ـ ۲۸۵ .
