واعظ قزوينى

واعظ قزوينى

شاعر قرن یازدهم

زان روز كه بر خاك فِتاد آن قد و قامت                       بر خويش فرو رفت ز غم ، صبح قيامت

آفاق به سر ، خاك سيه ريخت ز ظلمت                       در خاك ، نهان گشت چو خورشيد امامت

آن روز كه كَندند ز جا خيمه او را                  چون كرد دگر خرگه افلاك ، اقامت؟

بر نيزه چو ديد آن سر آغشته به خون را                      پنداشت جهان سر زده خورشيد قيامت

هر كس كه تن بى نفسش ديد و نفس زد                      باشد ز نفس بر لبش انگشت ندامت

آن كس كه لب تشنه او ديد و نشد آب             بر سينه زند از دل خود ، سنگ ملامت

آن را كه نشد ديده پُر از خون ز عزايش                       باشد مژه ، دندان ، نگه ، انگشتِ ندامت

آن كيست كه چون لعل ، پُر از خون جگر نيست                        در ماتم آن گوهر درياى كرامت؟[۱]

شهيد تيغ جفا ، نور ديده زهرا                      كه در عزاش دل و ديده ها به خون غلتيد

ستم كشى كه ندانم به زير بار غمش                زمين چگونه نشست؟ آسمان، چه سان گرديد؟

به رسم ماتميان ، در عزاى او تا حشر              برهنه گشت جهان، روز و شب سيه پوشيد

براى ماتم او ، بسته شد عِمارى چرخ              عَلَم ز صبح شد و ، شد عَلَم بر آن خورشيد

ز مهر ، زد به زمين هر شب آسمان دستار                    ز صبح، بر تن خود روزگار جامه دريد

دو صبح نيست كه مى گردد از افق، طالع                      كه روز را ، ز غمش گيسوان شده است سپيد

شفق مگو ، كه خراشيده گشت سينه چرخ                    ز بس كه در غم او روز و شب به خاك تپيد

هلال نيست عيان، هر محرّم از گردون             كه آسمان ز غم او الف به سينه كشيد

به اين نشاط و طرب ، سر چرا فكنده به پيش                گر از هلال محرم نشد خجل مهِ عيد؟

فتاد از شفقْ آتش ، سپهر را در دل                 دمى كه العطش از كربلا به اوج رسيد

سراب نيست به صحرا و موج نيست به بحر                  ز ياد تشنگى اش بحر و بر به خود لرزيد

نه سبزه است كه هر سال مى دمد از خاك                    زبان شود در و دشت از براى لعن يزيد

درون لاله شد آخر ز دود آه ، سياه                 ز بس كه آتش اين غُصه اش به دل پيچيد

به آتشِ عطشِ آن جگر نَزَد خود را                ز شرم لعل لبش ، آب در عقيق خزيد

نه گوهر است ، كه از ياد لعل تشنه او              زغصه ، آب به حلق صدف، گره گرديد

نگشت از لب او كامياب ، آب فرات               به خاك خواهد از اين غصه روز و شب غلتيد

نگريَد ابر بهاران ، مگر به ياد حسين               ننوشد آب، گلستان مگر به لعن يزيد

زبس كه تشنه به خون گشته قاتل او را             كشيده تيغ و ، به هر سوى مى دود خورشيد

نشسته در عرق خجلت است ، فصل بهار                     كه بعد از و گل بى آبرو چرا خنديد

ز قدر اوست كه طومار طول سجده ما             به حشر ، معتبر از مُهر كربلا گرديد

به دست ديده از آن داده اند سُبحه اشك                      كه ذكر واقعه كربلا كُند جاويد

عجب بلند سپهرى است درگهش ، كه در اوست             ز سُبحه، انجم و از مُهر كربلا ، خورشيد

علوّ مرتبه قرب را نگر كه كنند                      به خاك درگه او ، سجده خداى مجيد

تواند از غم آن شاه تا به روز حساب               سرشك معنى ام از دل به روى صفحه دويد

ولى كجاست چنان طاقتى كه بتواند                 حريف ناله آتش فشان من گرديد؟

نمى رسد چو به پايان ره سخن ، بايد              مرا به دامن لب ، پاى گفتگو پيچيد

سحاب باشد تا در عزاى او گريان                  سپهر خواهد تا از غمش به خود پيچيد

به خاكش ، ابر كرم، لحظه لحظه بارد فيض                   عذاب قاتل او ، رفته رفته باد شديد![۲]


[۱]تجلّى عشق در حماسه عاشورا : ص ۲۷۸ .

[۲]ديوان ملا محمد رفيع واعظ قزوينى : ص ۴۸۰ ـ ۴۸۵.