آية اللَّه ملّا محمّدجواد صافى گلپايگانى عالم و از فعّالان نهضت مشروطيت، در شعبان ۱۲۸۷ق به دنيا آمد . در گلپايگان و اصفهان نزد اساتيد مبرّزى تلمّذ كرد و از عالمان بنام شد. از جمله همدرسان و دوستان نزديك وى آية اللَّه بروجردى بود. سپس به تهران مراجعت كرد و در ماجراى مشروطيت، اهل تلاش و از افراد مرتبط با شهيد شيخ فضل اللَّه نورى بود . همچنين پس از بازگشت به گلپايگان، با خوانين ظالم منطقه در ستيز بود. ايشان در ۲۵ رجب ۱۳۷۸ق وفات يافت . دو تن از فرزندان وى به مرجعيت رسيدند: آية اللَّه حاج آقاى على صافى و آية اللَّه شيخ لطف اللَّه صافى گلپايگانى .
شعر او در مدح امام مهدی(ع):
اى آخرين خليفه يزدانى مسند نشين مجلس والايى
تو رهنماى راه خداوندى تو حافظ شريعت غرايى
مهر سپهر مكرمت و فضلى درياى جود و معدن اعطايى
بر كاينات، سيّد و سالارى بر كردگار، آيت كبرايى
هم شرع را رواج متاع استى هم كفر را كسادىِ كالايى
باز آ كه از فراق تو بىتابيم ما را نمانده حال شكيبايى
عالم گرفته زندقه و الحاد ديگر نمانده، گاه مدارايى
آوازه عدالت و آزادى اسم است و هيچ نيست مسمّايى
محصول اجتماع بشر امروز جهل است و ظلم و كينه و خودرايى
از بهر جنگ و فتنه و خونريزى هر روز مىكنند صفآرايى
منشور سازمان ملل، حرف است چون نيستش حقيقت و مبنايى
تا كى به مال و جان بشر دارند اين سفلهگان، حكومت و آقايى
باز آ - شها - براى خدا باز آى بر چشم ما زلطف، بنه پايى
اى خودش دمى كه پرده براندازى عالم ز عدل و داد بيارايى
چشم اميد ما سوى تو باز است اى شهسوار عرصه هيجايى
«لطفى» به مدح تو است به عجز اندر دارد اگر چه طبع گهرزايى.[۱]
و نيز از اوست:[۲]
به فيروزتر زمان، به زيباترين بهار به نيكوترين شبى، به روشنترين نهار
يكى روح خرّمى، يكى جان آدمى يكى چون صباح وصل، يكى چون رخان يار
فلك گشته كامبخش، ملك گشته كامجوى هوا شد عبيربيز، زمين شد بهشتوار
يكى شد به كام دوست، يكى شد غلام دوست يكى گشته جانفزا، يكى گشته پر نگار
جهان باز شد جوان، به تن باز شد روان شده باغ چون جنان، شده سبز مرغزار
يكى جسته انبساط، يكى گشته با نشاط يكى زو ز گل بساط، يكى خالى از غبار
ز ابر دُررفشان، ز باد عبيرساى چمن گلشن ارم، دمن وادى تتار
يكى زنده كرده دشت، يكى تازه كرده جان يكى برده غم زدل، يكى گشته غمگسار
ز انواع گل حلل، ببر كرده بوستان ز ابر سيه پرند، به سر كرده كوهسار
يكى عارض بتان، يكى جاى مهوشان يكى در هوا روان، يكى را به جا قرار
پر از مشك، طرف باغ، پر از گل، كنار جوى پر از سبزه، طرفدشت، پر از لاله، لالهزار
يكى گشته عطربيز، يكى گشته خندهروى يكى گشته زيببخش، يكى گشته داغدار
بيا اى بهشت روى، بده باده طرف جوى كه سر سبز شد به باغ، دگر سرو جويبار
يكى همچو مهر و ماه، يكى مايه نشاط يكى روضه بهشت، يكى قامت نگار
اَلا اى نگار چين، دگر بخت شد قرين به ميلاد شاه دين، امام بزرگوار
يكى يار مهربان، يكى يار مقبلان يكى عيد مردمان، يكى فخر روزگار
به صبحى همه صفا، به شامى فرحفزا جمال ولى عصر، شد از باطن آشكار
يكى مطلع سرور، يكى مجمعى ز نور يكى مظهر خداى، يكى غيب كردگار
شهنشاه دينپناه، امير ملك سپاه خديو فلكجناب، ولى جهان مدار
يكى زو است با رواج، يكى زو است با شرف يكى زو است مرتفع، يكى زو است پايدار
سپهر جلال و مجد، جهان كمال و فضل مقرّ صفا و نجد، شه معدلت دثار
يكى را به او قوام، يكى را از او ظهور يكى زو، در ازدياد، يكى زو، در انتشار
به درگاه او كند، به خاك درش نهد فلك عرض انكسار، ملك روى افتقار
يكى عرش كبريا، يكى آب زندگى يكى را شتاب از او، يكى را از او قرار
اگر فيض اقدسش، كند طبع را مدد ز مدحش به عالمى، كند «صافى» افتخار
يكى رحمت خداى، يكى مخزن درر يكى ذكر قدسيان، يكى عبد جان نثار
پر از جور شد زمين، ز اسلام شد نشان فأينَ الامامُ أين، كه از حد شد انتظار
يكى گشته منقلب، يكى رفته از ميان يكى روى در حجاب، يكى دل كند فگار.[۳]
[۱]صافىنامه و فيض ايزدى: ص ۲۳ .
[۲]اين قصيده به صنعت «جمع و تفريق» سروده شده است. به طورى كه هر يك از ابيات قصيده بالا، چهار قطعه است و شاعر هر قطعه از شعر اوّل را تفريق نموده و صفتى از صفات يا تشبيهى از تشبيهات آن را در شعر بعد بيان كرده است.
[۳]صافىنامه و فيض ايزدى: ص ۶۳.
