(وَ تِلْكَ الْأَمْثَلُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ.¹
اين‏ها مثال‏هايى‏اند كه براى مردم مى‏زنيم ، شايد انديشه كنند).²
سومين قسم، تمثيل طبيعى است كه آن، تشبيه غير محسوس به محسوس است، مشروط بر اين كه مشبه به از امور آفرينشى باشد:
(إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا كَمَآءٍ أَنزَلْنَهُ مِنَ السَّمَآءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعَمُ حَتَّى‏ إِذَآ أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ .³
در حقيقت، مثل زندگى دنيا بسان آبى است كه از آسمان فرو ريختيم، پس گياه زمين از آنچه مردم و دام‏ها مى‏خورند با آن در آميخت تا آن‏گاه كه زمين پيرايه خود را برگرفت و آراسته گرديد).
شيوه‏هاى متفاوتى در تمثيلات قرآنى به چشم مى‏خورند؛ گاه مفاهيم ذهنى تحقق‏ناپذير به صورت محسوس در مى‏آيند:
(إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بَِايَتِنَا وَاسْتَكْبَرُواْ عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَ بُ السَّمَآءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى‏ يَلِجَ الْجَمَلُ فِى سَمِ‏ّ الْخِيَاطِ وَكَذَ لِكَ نَجْزِى الْمُجْرِمِينَ .⁴
در حقيقت، كسانى كه آيات ما را دروغ شمرده و از (پذيرفتن) آنها تكبر ورزيده‏اند، درهاى آسمان را به ايشان نمى‏گشايند و در بهشت در نمى‏آيند، مگر آن كه طناب ضخيمى در سوراخ سوزن داخل شود و بدين‏سان بزهكاران را كيفر مى‏دهيم).
گاه حالات نفسانى و معنوى ، به تجسّد كشانده مى‏شوند؛ مانند:
(قُلْ أَنَدْعُواْ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَى‏ أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَلنَا اللَّهُ كَالَّذِى اسْتَهْوَتْهُ الشَّيَطِينُ فِى الْأَرْضِ حَيْرَانَ لَهُ أَصْحَبٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنَا قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى‏ وَأُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِ‏ّ الْعَلَمِينَ .⁵
بگو: آيا به جاى خدا چيزى را بخوانيم كه نه سودى به ما رساند و نه زيانى و آيا پس