ويژگى‏هاى تمثيلات قرآنى است، چرا كه ارتباط ميان مفاهيم، نقش مهمى در فهم و يادگيرى مطالب بر عهده دارد؛ همانند :
(مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالْأَعْمَى‏ وَ الْأَصَمِ‏ّ وَ الْبَصِيرِ وَ السَّمِيعِ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلاً أَفَلَا تَذَكَّرُونَ .^۱
مثل اين دو گروه، چون نابينا و كر در مقايسه با بينا و شنواست. آيا در مَثَل يكسان‏اند؟ پس آيا پند نمى‏گيريد).
قرآن كريم در هر مورد كه به ذكر مَثَل مى‏پردازد، مُمَثّل را پيش از مَثَل يا پس از آن با براهين عقلى مستدل مى كند و در كنار آن، براى كمك به فهم افراد متوسط، مَثَلى ذكر مى كند؛ مانند اين كه معرفت بلند توحيد ربوبى را گاهى با برهان تمانع و به صورت قياس استثنايى تبيين مى‏كند:
(لَوْ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا .^۲
اگر در آسمان و زمين جز اللَّه خدايان ديگرى بودند، همانا خلل و فساد در آسمان و زمين راه مى‏يافت) .
و گاهى همان را در قالب مثلى ساده اين‏گونه بيان مى‏كند كه اگر مردى مملوك و برده چند مولاى ناسازگار باشد كه هر يك او را به كارى مى گمارند، با مردى كه تنها فرمانبر يك مولاست سنجيده شود ، هرگز يكسان نيستند:
(ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَّجُلاً فِيهِ شُرَكَآءُ مُتَشَكِسُونَ وَرَجُلاً سَلَمًا لِّرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلاً الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ).^۳
خدا مَثَلى زده است : مردى است كه چند شريك در باره او ستيزجو و ناسازگارند و مردى كه تنها فرمانبر يك مرد است . آيا اين دو در مَثَل يكسان اند؟ سپاس خداى را . [ نه ، ] بلكه بيشترشان نمى‏دانند .
حاصل آن برهان عقلى و اين مَثل حسى ، آن است كه اگر عالم آفرينش به دست