يك . پيدايش شعر نو

پيدايش شعر نو در اين دوره ، به عنوان سبكى جديد در شعر، اشعار مربوط به حادثه عاشورا را نيز شامل شده است. شاعرانى چون على موسوى گرمارودى و مرحوم سيّد حسن حسينى ، در اين سبك، در باره عاشورا اشعار تأثيرگذارى سروده اند.

دو . بهره گيرى هاى سياسى ـ اجتماعى از قيام امام حسين عليه السلام

تحوّلات سياسى ـ اجتماعى جهان اسلام و جنبش هاى اجتماعى دوران معاصر ايران از مشروطه تا انقلاب اسلامى ، از حادثه عاشورا ، بهره فراوان برده و به اهداف قيام امام حسين عليه السلام و درس هاى عاشورا و موضوعاتى چون: رادمردى و آزادگى و مبارزه با ظلم، پرداخته است.
اين امر ، سبب شد كه شعر عاشورايى فارسى، تا حدّى از جنبه رثا و ذكر مصيبتِ محض ، بيرون بيايد و به عمق حادثه بپردازد .
محمّد اقبال لاهورى ، سروده است:

آن امام عاشقان ، پور بتول
سرو آزادى ز بستان رسول
تا قيامت ، قطعِ استبداد كرد
موج خون او ، چمن ايجاد كرد.^۱
و نيز مرحوم محمّد حسين بهجتى شفق ، سروده است:

اندر آن جا كه باطل ، امير استاندر آن جا كه حق ، سر به زير است
اندر آن جا كه دين و مروّتپايمال و زبون و اسير است
راستى ، زندگى ناگوار استمرگ ، بالاترين افتخار است .^۲