نگاهى به تحوّلات شعر عاشورایى - صفحه 2

نويسنده كتاب أدب الطفّ ، در بررسى اى كه انجام داده ، بيش از پانصد شاعر عرب زبان را كه از هنگام روى دادن حادثه كربلا تا آغاز قرن پانزدهم هجرى ، در باره اين واقعه و امام حسين عليه السلام شعر سروده اند، شناسايى كرده است. ۱ نويسنده دانش نامه شعر عاشورايى نيز 340 شاعر فارسى زبان را در كتاب خويش ، معرّفى كرده است. ۲
البتّه نمى توان مدّعى شد كه اين آمارها، دقيق اند و تمام آنچه را رُخ داده ، نشان مى دهند ؛ امّا تا حدودى بيانگر اهتمام ويژه شاعران به اين رويدادند، كه شعر عربى در اين زمينه ، عمر چهارده قرنى دارد و شعر فارسى ، عمرى حدودا هزار ساله. اين همه ، از اهتمام بسيارِ شاعران مسلمان و ـ چنان كه خواهد آمد ـ حتّى علماى بزرگ اسلامى به اين حادثه بزرگ، خبر مى دهد. ۳
در اين نوشتار ، مى كوشيم تا نگاهى كلّى به شعر عاشورايى در اين چهارده قرن بيفكنيم و بسيار موجز ، به فراز و فرودهاى آن ، اشاره كنيم تا درآمدى براى بهره ورى از اشعارى باشد كه در اين بخش از كتاب ، خواهد آمد .
اگر از قالب ها ، سَبك ها و فنون مختلف شعرى بگذريم، محتواى بيشتر اشعار عاشورايى را مفاهيم پنجگانه زير تشكيل مى دهند :
1. اظهار پشيمانى عاملان واقعه عاشورا و پديدآورندگان آن فاجعه،
2. سوگوارى و ذكر مصائب واقعه عاشورا،
3. ذكر مناقب و فضائل شهيدان و اسيران كربلا،
4. نفرين كردن به عاملان حادثه كربلا و انتقام خواهى از آنها،

1.. ر.ك: أدب الطفّ أو شعراء الحسين عليه السلام، جواد شُبَّر. گفتنى است محمّدصادق كرباسى نيز مجلّداتى از كتاب خود (دائرة المعارف الحسينية) را به همين هدف ، اختصاص داده است.

2.ر . ك : دانش نامه شعر عاشورايى ، مرضيّه محمّدزاده : ج ۲ .

3.يادآورى مى شود كه آثار ديگرى نيز در زمينه گردآورى شعر عربى در دوره معاصر ، تأليف شده اند ، مانند: ـ امام حسين عليه السلام در شعر معاصر عربى، انسيه خزعلى، تهران: امير كبير . ـ عاشوراء فى الأدب العربى المعاصر، حسن نور الدين، بيروت: الدار الإسلاميّة ، ۱۹۸۸ م .

صفحه از 16