نگاهى به تحوّلات شعر عاشورایى - صفحه 7

و حافظ رجب بُرْسى حِلّى .
شعر اين دوره ، بجز رثاى شهيدان و بازگو كردن مصيبت هاى كربلا ، داراى اين ويژگى هاست :

1. تحوّل در ناسزاگويى به بنى اميّه و بنى عبّاس

با تحوّلاتى كه در دوره پيشين از آنها ياد شد، ادبيات انتقام جويى از عاملان و قاتلان امام حسين عليه السلام ، اندك اندك به سمت قيام امام مهدى عليه السلام و گرفتن انتقام خون شهيدان كربلا توسّط ايشان يا انتقام اُخروى، تغيير يافت. چنان كه ناسزاگويى بر عاملان و قاتلان امام عليه السلام نيز به عقوبت خواهى اُخروى براى آنان ، تنزّل يافت .
حافظ رجب بُرسى (743 ـ 813 ق) ، سروده است :

اندوه ها را جز نسيمى برطرف نمى كند؛نسيمى كه با آن، مردگان زنده مى شوند؛
نسيمى نبوى و علوى و مهدوىكه با تنفّسش بيمارِ آسيب ديده، شفا مى يابد.۱
ابن عَرَندَس (م 840 ق) نيز مى گويد:

براى انتقام گيرى[اش] جز رهبرىكه عدالتش شكست دين را جبران كند، نيست.
ملائكه از هر سو او را احاطه مى كنند
و اقبال و عزّت و پيروزى، پيش روى اوست.۲

1.أدب الطفّ : ج ۴ ص ۲۴۵: ما يَكشِفُ الغَمّاءَ إلّا نَفحَةٌيُحيى بِهِ المَوتى نَسيمٌ نافِحُ نَبَوِيّةٌ عَلَوِيَّةٌ مَهدِيَّةٌ يُشفى بِرَيّاهَا العَليلُ البارِحُ

2.دانش نامه شعر عاشورايى : ج ۱ ص ۴۰۰: فَلَيسَ لِأَخذِ الثّارِ إلّا خَليفَةٌيَكونُ لِكَسرِ الدّينِ مِن عَدلِهِ جَبرُ تَحُفُّ بِهِ الأَملاكُ مِن كُلِّ جانِبٍ ويَقدُمُهُ الإِقبالُ وَالعِزُّ وَالنَّصرُ

صفحه از 16