(۱)
مراحل و مواقف قیامت در قرآن و روایات از دیدگاه مفسّران شیعه و سنّى از قرن پنجم تاكنون
شعاعى، مهرى
كارشناسى ارشد الهیات و معارف اسلامى
دانشگاه آزاد اسلامى اراك
استاد راهنما: دكتر گرجیان، محمّد مهدى
استاد مشاور: حجةالاسلام آشتیانى، محمّدرضا
۱۳۷۴
۸۴
این تحقیق، در نظر دارد با توجّه به اهمّیت معاد در جهانبینى اسلامى و تأثیر اعتقاد به آن در اخلاق و رفتار انسانها، مراحل و مواقف قیامت را در درجه اوّل از دیدگاه قرآن مجید و كتب مفسّران از قرن پنجم به بعد، و در درجه دوم با نقل سخنانى از معصومان علیهم السلام ، مورد بررسى قرار دهد، و به علّت اینكه در قرآن، مسائلى چون: حساب، شهادت، صراط، محاكمه و... مطرح است و با توجّه به اینكه عالم آخرت، مجرّد و متفاوت با جهان مادّى است، نگارنده در تحقیق خود به پرسشهایى نیز از دیدگاه آیات و روایات و تفاسیر پاسخ مى دهد. این پرسشها عبارتند از: ۱ . مواقف به چه معناست و تعداد آنها چندتاست؟ ۲ . مفهوم «حساب» در قیامت چیست؟ ۳ . گواهان قیامت چه كسانىاند؟ ۴ . «صراط» و «مرصاد» به چه معناست و عقبات صراط چندتاست؟
این پایاننامه، داراى فصلهاى پنجگانهاى است كه فصل اوّل آن با مقدّمهاى درباره تاریخچه مطالعاتى بحث آغاز شده و در ادامه با بیان ابعاد گوناگون مسئله، فرضیات یا پرسشهاى تحقیقاتى، اهداف مطالعاتى، حدود مطالعات، برهان مطالعات و اصطلاحات وارد شده در بحث، شرح و بسط داده شده است.
فصل دوم، مراجع و منابعى كه مورد استفاده محقّق قرار گرفته، معرّفى شده است.
فصل سوم، درباره روش تحقیق است كه در آن از رهیافت تحقیق، طرح تحقیق، فن تحقیق و طرح تحلیل، بحث شده است. فصل چهارم، پنج باب دارد. نگارنده در باب اوّل، لفظ «مواقف» را در قرآن كریم و تفاسیر، بررسى نموده و دیدگاههاى مرحوم علّامه طباطبایى و فخر رازى و همچنین روایات درباره «آیه وقوف» را بیان كرده است.
باب دوم، به معرّفى تعداد مراحل و مواقف قیامت در طول زمان پرداخته شده و آمده كه مواقف در قیامت، اختصاص به كافر و مؤمن دارد.
عنوان باب سوم، «گواهان محشر» است. در این باب، نگارنده، هفت گواه را كه در روز محشر، بر اعمال انسانها شهادت مىدهند، یادآور شده و آیات و روایات مربوط به هرگواه را بیان نموده است.
باب چهارم با عنوان «صراط و مرصاد»، به بیان معانى این دو واژه از قول علّامه طباطبایى و شیخ صدوق(ره) پرداخته و موقعیت مردم را هنگام عبور از صراط ، بیان داشته است.
باب پنجم نیز درباره عقبات محشر و نظر مفسّران است. در این باب، روایات در مورد عقبات و نظر بزرگانى چون شیخ صدوق، شیخ مفید و علّامه مجلسى مطرح شده است.
