رویکرد پژوهش های رضوی به مباحث اعتقادی و تاریخ کلام

دبیر علمی همایش ملی حدیث رضوی ۳ افزود: در سومین همایش ملی حدیث رضوی احادیث علمی امام رضا (ع) در چهار محور آموزه‌های اعتقادی، میراث شناسی، تاریخ کلامی، شخصیت کلامی امام رضا (ع) از نگاه دیگران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

۱ . ضمن بیان ضرورت برگزاری این همایش ، بفرمایید توسعه فرهنگ رضوی در جامعه چه آثار و برکاتی دارد ؟

از میان امامان معصوم تنها امام رضا (ع) به فلات ایران مهاجرت کرده و مدتی در این منطقه زیسته ودر نهایت در همین منطقه به دست عباسیان به شهادت رسیده است به همین دلیل بیش از دوازده قرن است که مردم سرزمین ایران میزبان امام رضا(ع) و حرم آن بزرگوار بوده اند و مشهدالرضا کعبه آمال آنان بوده است در خوشی ها و مشکلات امام علی بن موسی (ع)را ضامن حیات و بقای خود شمرده و فرهنگ شیعی خود را برگرد وجود آن حضرت بنا کرده اند در ادبیات فاخر و فرهنگ اجتماعی ایرانیان امام هشتم نقش محوری دارند و جغرافیای فرهنگی این سرزمین پایتختی غیر از مشهدالرضا ندارد به همین دلیل احیای فرهنگ رضوی در واقع احیای تاریخ کهن سرزمین ایران یعنی فرهنگ اعتقاد به ارزشها و عمل به خوبی ها ست .

۲ . نقش چنین همایشهایی در توسعه فضای علمی و دینی جامعه به چه میزان است ؟

همایش رضوی در نوع خود زمینه سازی و بستر آفرینی برای محققان و پژوهشگران عرصه دین است که بتوانند از محدودیت های مباحث آکادمیک بیرون آمده و راه های نو در عرصه پژوهش های دینی را تجربه کنند .به تعبیر دیگر جهت دهی به تحقیقات و باز آفرینی میراث کلامی با استفاده از توان علمی اساتید و محققان می تواند از کارکردهای برگزاری این همایش باشد. این مساله زمانی اهمیت بیشتری می یابد که بدانیم متاسفانه در دوره های معاصر تلاش کمتری در عینی سازی تحقیقات دینی و نشان دادن ارتباط تاریخی بین موضوعات کلامی و اعتقادی  و تاریخ و فرهنگ این سرزمین صورت گرفته است .

۳ . با توجه به برگزاری دو دوره همایش حدیث رضوی ، ضرورت برگزاری همایش سوم را در چه می دانید ؟

همایش رضوی هر سال با موضوع جدیدبرگزار می شود و تفاوت همایش سوم با همایش های پیشین در موضوع همایش نهفته است ما در این همایش سعی خواهیم کرد که عرصه پژوهش های رضوی را به مباحث اعتقادی و تاریخ کلامی سوق دهیم و به نوعی به تکمیل تحقیقات تاریخ کلامی که متاسفانه از قسمت های کمتر کار شده علوم اسلامی است یاری برسانیم. البته استفاده از پژوهش های اساتید بزرگ در کنار تلاش های علمی پژوهش گران جوان می تواند از نکات برجسته این همایش باشد .

۴. در میان ابعاد اخلاقی و علمی در شخصیت امام رضا علیه السلام ، چرا این همایش بر احادیث کلامی حضرت تکیه کرده است و اصولا مراد از احادیث کلامی چیست ؟

مهاجرت امام رضا (ع )به فلات ایران آثار متعددی داشت که بررسی همه آنها نیازمند تتبعات وسیع و کارهای پژوهشی متنوع است در سومین همایش قصد داریم نگاهی متکلمانه به آثار حدیثی و هم چنین زندگی ایشان داشته باشیم چرا که دوره امامت آن حضرت که در دهه های آخر قرن دوم اتفاق افتاد را می توان به عنوان پایان عصر مدعیان وصایت پیامبر و فرقه گرایی در میان شیعیان و آغاز عصر وحدت در میان امامیه دانست .

امام رضا (ع با نقل حدیث معروف سلسله الذهب  در نیشابور جهت گیری برون دینی و درون دینی امامیه را به وضوح نشان می دهند اول می فرمایند کلمه لااله الا الله حصنی این یعنی جز خداشناشی توحیدی اسلامی ،خداشناسی ثنوی ، تثلیثی و تشبیه گرای سایر ادیان و یا حتی ادعاهای وحدت وجودی صوفیانه ،مورد قبول مکتب امامیه نیست  و بعد آن گاه که می فرمایند: لکن بشرطها و انا من شروطها یعنی این که در میان راهکارهای ارائه شده از سوی فرقه های اسلامی چه آنان که پیرو مکتب خلفا هستند و رهبری جامعه اسلامی را در قالب خلافت تعریف کرده اند و چه فرقه های زیدی که وصایت را اصل گرفته و ولایت امام و عصمتش را نمی پذیرند و چه فرقه های دیگر اسلامی، هیچ کدام نمی توانند عامل رستگاری و هدایت باشند وتنها امامت ولایی و اعتقاد و پیروی از امامان معصوم و قبول ولایت آنان می تواند موجب رستگاری و هدایت باشد .

در نگاه کلامی به میراث اعتقادی رضوی چه جهاتی اهمیت بیشتری می تواند داشته باشد ؟

میراث امام رضا (ع) را می توان به دو بخش تقسیم کرد : اولین قسمت همان احادیث ومیراث مکتوب است که در منابع حدیثی و تاریخی جمع آوری شده و معارف فقهی ، تفسیری ، کلامی و... را در خود جای داده است و پژوهش گران می توانند با استفاده از این میراث در تبیین و شناساندن سازمان اعتقادی مکتب امامیه در زمینه ها هستی شناسی ، خداشناسی ، انسان شناسی , راهنماشناسی و فرجام شناسی از آن بهره ببرند و باورهای اعتقادی شیعه امامیه در زمینه های یاد شده را بازخوانی کنند و این مطلبی است که در فراخوان مقلات اهمیت بالایی به آن داده شده است .

دومین قسمت از میراث امام رضا (ع) به رفتارهای آن حضرت برمی گردد فعالیت های عملی فراوانی که ایشان انجام دادند تا حوزه های علمی قم و بغداد تاسیس و تقویت شوند و به عنوان دو مرکز علمی به تربیت دانشمندان شیعی پرداخته در دفاع  از آموزه های امامیه توانمند شوند و این زمانی بود که حوزه کوفه به دلیل ظهور واقفیه و فطحیه دچار تشتت شده و گرفتار نوعی تفرقه گشته بود .

به همین دلیل  نگاه متکلم به میراث کلامی رضوی باید جامع نگاه کلامی به میراث مکتوب و نگاه تاریخ کلامی به میراث رفتاری امام رضا (ع) باشد .

گفتنی است، سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) از یکم تا یازدهم ذی‌القعده در دهه کرامت برابر با ۲۵ مرداد تا چهارم شهریور سال ۱۳۹۴ در تمام استان‌های ایران و ۲۲۰ نقطه از جهان برگزار می‌شود. مراسم افتتاحیه این جشنواره هم زمان با میلاد باسعادت کریمه اهل بیت حضرت معصومه(س) در شهر مقدس قم برگزار می شود و آیین اختتامیه این جشنواره در شب میلاد فرخنده ثامن الحجج(ع) در مشهد مقدس برگزار خواهد شد.

علاقه‌مندان برای ثبت‌نام و آگاهی از نحوه شرکت در هر یک از برنامه‌های این جشنواره می‌توانند به سایت سه زبانه «شمس توس» به نشانی www.shamstoos.ir مراجعه کنند. همچنین سامانه پیام کوتاه: ۳۰۰۰۷۸۸۸ و شماره تلفن‌های‌: ۹-۰۵۱۳۲۲۸۳۰۴۴ به عنوان پل ارتباطی میان جشنواره و مخاطبان معرفی شده است.