(۹)
بررسى حدیث ثقلین در مورد حقّانیت ولایت ائمه اطهارعلیهم السلام از دیدگاه فریقین
خوش طینت، ولىاللَّه
كارشناسى ارشد فقه و مبانى حقوق اسلامى
دانشگاه آزاد اسلامى اراك
استاد راهنما: دكتر گرجیان، محمدمهدى
استاد مشاور: دكتر آیتى، محمّدرضا
۱۳۷۴
۱۱۲ ص
این تحقیق، در صدد بیان حقّانیت ولایت ائمه اطهارعلیهم السلام از دیدگاه فریقین با حدیث معتبر ثقلین با رجوع به نظر صاحبنظران و با استفاده از كتابهاى معتبر، و با تأمّل و دقّت در متن حدیث، با استناد به آیات و احادیث مشابه، قابل استناد است. این تحقیق، بر آن است كه به وسیله حدیث یاد شده و با استناد به آیات و روایات دیگر، اهل بیتعلیهم السلام را بیشتر و بهتر بشناساند.
نگارنده، مطلب خود را با اثبات تواتر دلالت این حدیث در بین فریقین، اثبات اینكه شناسایى و معرّفى اهل بیت و عترت حضرت رسول اكرم مىتواند معرّف خوبى براى شناسایى حدیث ثقلین باشد، و اینكه آیات و احادیث مشابه دیگر نیز مىتوانند در معرّفى نمودن حدیث ثقلین، نقش مهمّى را ایفا بنمایند، كامل مىنماید كه شامل پنج فصل است:
فصل اوّل كه پیشگفتار است، به هشت زیر فصل تقسیم شده است. نخست در مدخل بحث، به صورت خلاصه، موضوع انتخابى، تجزیه و تحلیل شده است.
سپس در تاریخچه مطالعاتى، سه كتاب مشهور بحارالأنوار، وسائل الشیعة و صحیفه انقلاب ، مورد بررسى قرار گرفته است. نگارنده، تحقیق در بیان موضوع را تعمیم داده و به صورت گستردهتر از مدخل به بررسى موضوع پرداخته است. در این راستا، در بُعد فنّى قابلیت تحقیق در موضوع خود، و در بُعد محتوایى، حضور آشكار تحقیق را در جامعه بررسى نموده است.
آنگاه، ضمن اشاره به پایگاه اثباتى بودن تحقیق، سه مورد فرضیه در قسمت فرضیات بیان كرده و سپس، اهداف و حدود مطالعاتى را تحت یك عنوان آورده و طى آن، جنبههاى مثبت و موارد جانبى تحقیق را كه آیات و احادیث مشابه حدیث ثقلین و همچنین شناسایى اهل بیتعلیهم السلام مذكور در حدیث ثقلین است، بیان نموده است.
در قسمت اهمّیت مطالعاتى، فواید تحقیق و رابطه تنگاتنگ آن با جامعه مورد بررسى قرار گرفته است. در تعریف اصطلاحات، الفاظ و اصطلاحاتى كه با موضوع، رابطه بیشترى دارند و در طول تحقیق به آن واژگان، مكرّراً اشاره شده، از چندین كتاب معتبر، مورد بررسى قرار گرفته است.
در فصل دوم در سیر مطالعاتى، سه مورد از كتابهایى كه در موضوع تحقیق، نگاشته شدهاند، مورد نقد و بررسى قرار گرفته است.
فصل سوم تحقیق، با هدف روشن ساختن روش تحقیق، به شش بخش تقسیم شده است :
ابتدا خلاصهاى از آنچه در زیر فصلهاى فصل اوّل و سیر مطالعاتى صورت گرفته، بررسى شده و آنگاه، در رهیافت تحقیق، با بیان اینكه رهیافت این تحقیق، تاریخى است و از آنجا كه صرف بهرهگیرى از وقایع مضبوط تاریخى ملاك است و رهیافت تاریخى محض است، به بحث درباره سه جمله استدلالیه، استنادیه و استنتاجیه پرداخته شده است.
نگارنده، در مورد طرح تحقیق با بیان این موضوع كه در صدد بیان یك مورد خاص (حدیث ثقلین) است، طرح موردى را كه به صورت عمیق و ژرفانگرانه است بررسى و بیان نموده است. وى در بیان اینكه طرح تحلیلى - فنّى موضوع، طرحى استنباطى است، طرح تحلیلى - نظرى موضوع را از دیدگاه فریقین، مشخّص مىكند، مضافاً بر اینكه در تحقیق خود، در این بخش از سه جمله استدلالیه، استنادیه و استنتاجیه استفاده مىكند.
نویسنده، فصل چهارم را كه ارائه و تجزیه و تحلیل اطّلاعات است، به سه گفتار تقسیم نموده:
در گفتار اوّل، در مورد اسناد حدیث ثقلین، طبق روایات مختلف فریقین، با نقل اصل حدیث از چندین منبع معتبر، به اثبات تواتر این حدیث پرداخته و در آخر این گفتار، چند نمونه از مستفاد حدیث ثقلین را طبق چند كتاب، مورد بحث و بررسى قرار داده است.
در گفتار دوم، عترت و اهل بیت را كه در متن حدیث معرّفى شدهاند، مورد شناسایى قرار داده و به بیان عملكرد مردم پس از پیامبرصلى الله علیه وآله با این بزرگواران پرداخته است.
