خود ، اخبار مسلمانان را پس از رحلت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله تا دوران خلافت عبّاسى در نيمه قرن سوم هجرى آورده و در اين ميان ، بخش قابل توجّهى (در حدود يك نهم كتاب خود) را به گزارش نهضت حسينى ، اختصاص داده است .
او اگرچه مانند شيوه متعارف مورّخان ، اسناد يكايك نقل ها را ذكر نكرده ، امّا فهرستى كوتاه از آنها را در آغاز كتاب و گاه به گاه در ميانه آن ، ارائه داده است . افزون بر اين ، تعدادى از نقل هاى ابن اعثم ، به وسيله مآخذ تاريخى و سيره نگارى ، تأييد و تقويت مى شوند ـ كه به عنوان نمونه ، بسيارى از خطبه ها و نامه هاى امام حسين عليه السلام چنين اند ـ ، هر چند خطاى برخى گزارش هاى ابن اعثم ، روشن است . ^۱
ابن اعثم در كنار منابع تاريخى ، از منابع داستانى نيز سود جسته و حتّى ممكن است خود ، آنها را به صورت داستان در آورده باشد . ^۲ اين كار وى ، هر چند از ارزش كلّى كتاب مى كاهد ، امّا موجب شده كه گاه ، گزارش هاى ريز و دقيقى به صورت منحصر به فرد ، در الفتوح بيايد ^۳ و يا در سنجش با ديگر متون ، گزارش كامل تر و مبسوط ترى را به دست دهد .
نكته مهم در اين ميان ، برخى گزارش هاى ابن اعثم هستند كه در كتب تاريخى ، كمتر يافت مى شوند ؛ امّا گاه در منابع ديگرى همچون كتب حديث و سيره ، به همان شكل يا با تفاوت هايى و به اجمال آمده اند . ^۴ اين نكته ، رعايت احتياط و تتبّع بيشتر را