مقتل مهمّ ابو مخنف و نيز مقتل هشام كلبى است . البتّه هشام كلبى از مقتل ابو مخنف استفاده كرده ؛ امّا به دليل اسناد ديگرى كه به دست وى رسيده ، وقايعى را افزون بر آنچه ابو مخنف نقل كرده ، در كتابش آورده است . همه اينها در كنار آنچه طبرى از واقدى ، مورّخ مشهور و كهن تاريخ صدر اسلام و نيز به وسيله عمّار دُهْنى از امام باقر عليه السلام نقل كرده ، ما را با مجموعه بزرگى از اخبار مستند ، رو به رو مى سازند كه نه همه آنها ، امّا مقدار در خور اعتنايى از آنها ، به وسيله ديگر اسناد تاريخى ، تأييد و تقويت مى شود .
گفتنى است تاريخ نامه طبرى، به دليل فراگيرى و گردآورى همه اخبار ضعيف و قوى در هر مسئله ، از آغاز تأليف ، با استقبال عالمان و مورّخان ، رو به رو شد و بَلعمى در قرن ششم ، آن را به پارسى ترجمه كرد . تاريخ الطبرى ، چاپ هاى متعدّدى دارد و بخش ويژه كربلا از اين تاريخ ، به كوشش سيّد الجميلى ، به طور مستقل و با عنوان استشهاد الحسين عليه السلام نيز نشر يافته است . ۱
پاره اى از آنچه طبرى به آن پرداخته ، دعوت كوفيان از امام حسين عليه السلام ، قيام و شهادت مسلم بن عقيل در كوفه ، حركت امام حسين عليه السلام به سوى كوفه ، شهادت امام عليه السلام و يارانش و نيز وقايع مربوط به اسيران است .
8 . الفُتوح
ابو محمّد احمد بن اعثم كوفى (م حدود 314 ق) ، ۲ مورّخى مشهور و در تراز ديگر مورّخان كهن ، يعنى : يعقوبى ، طبرى ، دينورى و بلاذرى است . او در كتاب الفتوح
1.. ر.ك : تأمّلى در نهضت عاشورا : ص ۲۶ .
2.. برخى با استناد به سخن ياقوت حموى در إرشاد الأريب إلى معرفة الأديب (ج ۲ ص ۲۳۰)، زنده بودن او را تا حدود سال ۳۲۰ ق ، دانسته اند . حموى گفته است : «له كتاب التاريخ إلى آخر أيّام المقتدر» و مى دانيم كه المقتدر عبّاسى، تا سال ۳۲۰ ق ، خليفه بوده است .
