است و ما تنها از طريق نقل كتاب هاى پس از او مانند الإمامة و السياسة به آن ، دسترس داريم . اين گزارش در برخى موارد ، تفاوت هايى با ديگر گزارش ها دارد . از اين رو، در پژوهش تاريخى بايد مورد توجّه قرار گيرد . ۱
10. مَقاتل الطالبيّين
ابو الفرج على بن حسين اُمَوى اصفهانى (284 تا 356 ق) ، از مورّخان پركار قرن چهارم است . او تأليفات فراوانى داشته ؛ امّا تنها سه كتابِ الأغانى ـ كه بسيار بزرگ و مورد اقبال بوده ـ ، أدب الغرباء و مقاتل الطالبيّين ، از او بر جاى مانده است . ابو الفرج ، كتاب مقاتل الطالبيّين را در سال 313 هجرى نوشته و در آن ، بيش از دويست كشته خاندان ابو طالب را در سه قرنِ نخست هجرى ، نام برده و احوالشان را شرح كرده است . ابو الفرج به كشتگان طالبى نهضت عاشورا ـ كه بيش از بيست تن هستند ـ نيز پرداخته و سپس با تفصيل ، به شرح حال سَرور شهيدان ، امام حسين عليه السلام و گوشه هايى از قيام ايشان و نيز اسارت خاندان ايشان روى آورده است .
او در كتاب خود ، حكايات تاريخى را بيشتر به شيوه محدّثان و با سند ، نقل مى كند و امكان بررسى آنها را فراهم مى آورد . وى با اين كار ، بر اعتبار كتابش افزوده است . او طريق هاى خود را به مورّخان پيش از خود (مانند : مدائنى ، ابو مخنف و حتّى حميد بن مسلم ، گزارشگر حاضر در كربلا) ، ذكر كرده و جالب توجّه است كه به امام زين العابدين عليه السلام ، امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام نيز طريق دارد . ۲
او گاه ، گزارش هاى نصر بن مُزاحم ، مَدائنى و روايات عمّار دُهْنى و جابر جُعفى را تركيب مى كند و به شيوه مورّخان ، حاصل آن را مى آورد ؛ امّا كمتر به نقد و تحليل مى پردازد . ترتيب كتاب ابو الفرج ، بيشتر تاريخى است و در شرح حال افراد ، بزرگى
1.. براى آگاهى بيشتر از اين گزارش ، ر . ك : معرّفى و نقد منابع عاشورا : ص ۸۹ ـ ۹۴ .
2.. براى آگاهى از برخى طريق ها ، ر.ك : مقاتل الطالبيّين : ص ۹۸ ـ ۹۹ .
