كتاب‏شناسى تاريخ عاشورا و عزادارى امام حسين(ع) - صفحه 3

مشتمل بودن هر يك، اشاره مى كنيم . گفتنى است كه اين منابع ، از اعتبار يكسانى برخوردار نيستند ؛ امّا همه آنها قابليت ارجاع و استناد را دارند و به وسيله پژوهش هاى تاريخى روشمند ، قابل بررسى و پذيرش اند .

1. تَسميةُ مَن قُتلَ مع الحسين عليه السلام من وُلدِهِ و إخوَتِهِ و أهلِ بيتِهِ و شيعتِهِ

اگر مقتل بي بديل ابو مِخنَف لوط بن يحيى (م 157 ق) را به دليل يافت نشدن نسخه اى از آن و دسترس مستقيم نداشتن به آن ، ۱ كنار بگذاريم ، مى توانيم رساله كم برگ تسمية من قتل مع الحسين عليه السلام من ولده و إخوته و أهل بيته و شيعته، اثر فضيل بن زبير بن عمر كوفى اسدى را با اطمينان ، نخستين منبع موجود مستقل در باره حماسه سازان عاشورا بدانيم .
مؤلّف اين كتاب ، از عالمان شيعى قرن دوم و از ياران امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام است . ۲ او در اين نوشته كوتاه ، صد و شش تن از شهيدان نهضت حسينى و قاتلان آنها را نام برده و اطّلاعات اندكى در باره نَسَب و قبيله آنها و گاه فرجام ناخوش قاتلان ، ارائه داده است . وى ابتدا ، نام شهيدان اهل بيت و سپس شهيدان هر قبيله را دسته بندى كرده و آورده است . او ماجراى اسارت خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله و وارد شدن آنها بر يزيد و سخنان امام زين العابدين عليه السلام را با يزيد ، گزارش كرده است .

1.. گفتنى است مقتل ابو مخنف، در روزگار ما، بارها گردآورى و بازسازى شده است: يك بار توسّط محمّد باقر محمودى و با عنوانِ: مقتل الحسين عليه السلام برواية هشام الكلبى عن أبى مخنف (كه هم چاپ مستقل دارد و هم در عَبَرات المصطفَين آمده است) و بار ديگر، توسّط محمّد هادى يوسفى غروى و با عنوان: وقعة الطفّ و بار سوم، توسّط حَسَن غفّارى و با عنوان: مقتل الحسين عليه السلام و بار چهارم، توسّط سيّد الجميلى و با عنوان: استشهاد الحسين عليه السلام و... (ر. ك: كتاب شناسى تاريخى امام حسين عليه السلام : ص ۴۷ و ۷۴).

2.. رجال البرقى : ص ۱۱ و ۳۴ ، رجال الطوسى : ص ۱۴۳ ش ۱۵۴۶ وص ۲۶۹ ش ۳۸۷۵ ، رجال الكشّى : ج ۲ ص ۶۲۸ ش ۶۲۱. نيز، ر. ك: تاريخ نگارى در اسلام: ص ۵۹ ـ ۶۰ و ۱۱۳.

صفحه از 66