۴۰۰.تنبيه الخواطرـ لَمّا قيلَ لِعيسى عليه السلام : مَن أدّبَكَ؟ ـ: ما أدّبَني أحَدٌ ، رأيتُ قُبْحَ الجهلِ فجانَبْتُهُ . ^۱

۴۰۱.لقمانُ عليه السلام :مَن عُنِي بالأدبِ اهتَمَّ بهِ ، و مَنِ اهتَمَّ بهِ تكلّفَ عِلْمَهُ ، و مَن تكلّفَ علمَهُ اشتدَّ لَه طلبُهُ ، و مَنِ اشتدَّ لَه طلبُهُ أدركَ منفعتَهُ ؛ فاتّخِذْهُ عادةً، فإنّكَ تخلفُ في سَلَفكَ و تنفعُ بهِ مَن خَلْفَكَ . ^۲

(انظر) التجربة : باب 503.

67

الحَثُّ عَلى تَأديبِ الوَلَدِ

۴۰۲.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أكرِمُوا أولادَكُم و أحْسِنوا آدابَهُم يُغْفَرْ لَكُم . ^۳

۴۰۳.عنه صلى الله عليه و آله :مَن كانتْ لَه ابنةٌ فأدّبَها و أحْسَنَ أدَبها ، و علّمَها فأحْسَنَ تعليمَها ؛ فأوسَعَ علَيها مِن نِعمِ اللّهِ الّتي أسبَغَ علَيهِ ، كانَتْ لَه مَنَعةً و سِتْرا مِن النّارِ . ^۴

۴۰۰.تنبيه الخواطرـ به عيسى بن مريم عليه السلام عرض شد: چه كسى تو را ادب آموخت؟ ـفرمود: هيچ كس ادبم نياموخت، بلكه زشتىِ نادانى را ديدم و از آن دورى گزيدم.

۴۰۱.لقمان عليه السلام :هر كه خواهان ادب باشد بدان اهتمام مى ورزد و هر كه بدان اهتمام ورزد در شناخت آن رنج مى برد و هر كه براى دانستن آن زحمت كشد، سخت جوياى آن مى شود و هر كه سخت جويا شود سودش را درمى يابد، پس، ادب را عادت خود گردان؛ زيرا تو جانشين كسانى هستى كه پيش از تو به اين آداب آراسته بوده اند و [با داشتن آنها ]سود آن را به آيندگان نيز مى رسانى.

67

تشويق به ادب آموزى فرزند

۴۰۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :به فرزندان خود احترام گذاريد و آنان را آداب نيكو بياموزيد تا آمرزيده شويد .

۴۰۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كه دخترى داشته باشد و خوب تربيتش كند و او را به خوبى دانش بياموزد و از نعمتهايى كه خداوند به او عطا كرده به وفور بهره مندش سازد، آن دختر، سپر و پوشش پدر در برابر آتش دوزخ خواهد بود.

۳۹۲.عنه عليه السلام :أفضلُ الأدبِ ما بدَأتَ بهِ نفسَكَ . ^۱

66

ما يورِثُ الأدَبَ

۳۹۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :جالِسِ العلماءَ يَزْدَدْ علمُكَ و يَحْسُنْ أدبُكَ وَ تَزكُ نَفْسُكَ . ^۲

۳۹۴.عنه عليه السلام :إذا زادَ عِلمُ الرّجُلِ زادَ أدبُهُ ، و تضاعَفَتْ خَشيتُه لربِّهِ . ^۳

۳۹۵.عنه عليه السلام :إذا رأيتَ في غيرِكَ خُلْقا ذمِيما فتَجَنّبْ مِن نفسِكَ أمثالَهُ . ^۴

۳۹۶.عنه عليه السلام :لَيس شيءٌ أحْمَدَ عاقبةً و لا ألذَّ مَغَبَّةً و لا أدفَعَ لسُوءِ أدبٍ و لا أعْوَنَ على دَرْكِ مَطلبٍ مِن الصَّبْرِ . ^۵

۳۹۷.عنه عليه السلام :لا يُستَعانُ علَى الدَّهْرِ إلاّ بالعقلِ ، و لا علَى الأدبِ ^۶ إلاّ بالبَحْثِ . ^۷

۳۹۸.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام :اللّهمَّ ......... اجعَلْنا مِن الّذينَ تَمَسّكُوا بعُرْوَةِ العِلـمِ و أدَّبـوا أنفسَهُم بالفَهمِ . ^۸

۳۹۹.الإمامُ الرِّضا عليه السلام :العَقلُ حِباءٌ مِن اللّهِ و الأدبُ كُلْفةٌ ، فمَن تَكَلّفَ الأدبَ قَدرَ علَيهِ ، و مَن تَكلَّفَ العقلَ لم يَزْدَدْ بذلكَ إلاّ جَهلاً . ^۹

۳۹۲.امام على عليه السلام :بهترين ادب آن است كه از خود آغاز كنى.

66

آنچه ادب مى آورد

۳۹۳.امام على عليه السلام :با دانشمندان همنشينى كن تا بر دانشت افزوده ، ادبت نيكو و جانت پاكيزه گردد.

۳۹۴.امام على عليه السلام :چون دانش آدمى فزونى گيرد، ادبش افزون مى شود و ترسش از پروردگارش دو چندان مى گردد.

۳۹۵.امام على عليه السلام :هرگاه خوى ناپسندى را در كسى ديدى، امثال آن را از خودت دور كن.

۳۹۶.امام على عليه السلام :هيچ چيزى به مانند صبر و شكيبايى، فرجامى نيك و پايانى دلپذير ندارد و بى ادبى را دفع نمى كند و در رسيدن به مقصود يارى نمى رساند.

۳۹۷.امام على عليه السلام :در برابر [مشكلات ]روزگار تنها بايد از خرد كمك گرفت، و براى دستيابى به ادب ^۱۰ از پژوهش.

۳۹۸.امام زين العابدين عليه السلام :بار خدايا! ......... ما را از كسانى قرار ده كه به حلقه دانش چنگ آويختند و جانهايشان را با فهم ، ادب كردند.

۳۹۹.امام رضا عليه السلام :خرد، هديه اى الهى است اما ادب با كوشش به دست مى آيد؛ پس، كسى كه براى كسب ادب بكوشد آن را فراچنگ مى آورد و آن كه براى كسب خرد زحمت كشد، جز بر نادانى خود نمى افزايد.