۱۴۸۲.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :أدنى ما يَخرُجُ بهِ الرّجُلُ مِن الإيمانِ أنْ يُواخِيَ الرّجُلَ على دِينهِ فيُحصيَ علَيهِ عَثَراتِهِ و زَلاّتِهِ لِيُعَنِّفَهُ (لِيُعَيِّرَهُ) بها يَوما (مّا) . ^۱

۱۴۸۳.عنه عليه السلامـ و قد سُئلَ : ما أدنى ما يكونُ بهِ العبدُ كافرا ؟ ـ: أنْ يَبْتَدِعَ بهِ شيئا فيَتَولّى علَيهِ ، و يَتَبرَّأَ (و يَبْرَأ) مِمّنْ خالَفَهُ . ^۲

۱۴۸۴.عنه عليه السلامـ و قد سُئلَ : ما أدنى ما يَصيرُ بهِ العبدُ كافرا ؟ فأخَذَ حَصاةً مِن الأرضِ فقالَ ـ: أنْ يقولَ لهذِه الحَصاةِ : إنّها نَواةٌ ، و يَبْرأَ مِمَّن خالَفَهُ على ذلكَ . ^۳

۱۴۸۵.عنه عليه السلام :أدنى ما يَخرُجُ بهِ الرّجُلُ مِن الإيمانِ أنْ يَجْلِسَ إلى غالٍ فيَسْتَمِعَ إلى حَديثهِ و يُصَدِّقَهُ عَلى قَولِهِ . ^۴

(انظر) بحار الأنوار : 2 / 301 ، 302 .
الشرك : باب 1973 .
الكفر : باب 3439 .
عنوان 32 «البدعة» .

۱۴۸۲.امام صادق عليه السلام :كمترين چيزى كه انسان را از ايمان خارج مى سازد اين است كه با كسى پيوند برادرى دينى ببندد و سپس لغزشها و خطاهاى او را برشمارد، تا روزى آنها را دستمايه سرزنش وى قرار دهد.

۱۴۸۳.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به اين پرسش كه: كمترين چيزى كه موجب كفر بنده مى شود چيست؟ ـفرمود : اينكه بدعتى بگذارد و از آن دفاع كند و از هر كه با آن مخالفت ورزد، بيزارى جويد.

۱۴۸۴.امام صادق عليه السلامـ وقتى از ايشان سؤال شد: كمترين چيزى كه بنده با آن كافر مى شود چيست؟ و ايشان سنگ ريزه اى از روى زمين برداشت ـفرمود : اينكه بگويد: اين، يك هسته است و از هر كه با اين سخن او مخالفت ورزد، بيزارى جويد.

۱۴۸۵.امام صادق عليه السلام :كمترين چيزى كه انسان به سبب آن از ايمان خارج مى شود اين است كه با يك غلو كننده [در دين] بنشيند و به حرفهايش گوش دهد و آنها را تأييد كند.

288

أدنَى الإيمانِ

۱۴۷۹.الكافي عن سُليمَ بنِ قيسٍ :سَمِعتُ عَليّا صلواتُ اللّه عليهِ يَقولُ ......... : أدْنى ما يكونُ بهِ العبدُ مؤمنا أن يُعرِّفَهُ اللّهُ تباركَ و تعالى نفسَهُ فيُقِرَّ لَهُ بالطّاعةِ ، و يُعرِّفَهُ نبيَّهُ صلى الله عليه و آله فيُقِرَّ لَهُ بالطّاعةِ ، و يُعرِّفَهُ إمامَهُ و حجّتَهُ في أرضهِ و شاهِدَهُ على خَلقِهِ فيُقِرَّ لَهُ بالطّاعةِ. قالَ سُليمٌ : قلتُ لَه : يا أميرَ المؤمنينَ ، و إنْ جَهِلَ جميعَ الأشياءِ إلاّ ما وَصَفْتَ ؟ قالَ : نَعَم، إذا اُمِرَ أطاعَ ، و إذا نُهِيَ انْتَهى . ^۱

(انظر) معرفة اللّه : باب 2571 .

289

ما يُخرِجُ مِنَ الإيمانِ

۱۴۸۰.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام:قَد يَخْرُجُ [العبدُ] مِن الإيمانِ بخَمْسِ جِهاتٍ مِن الفعلِ كُلُّها مُتَشابِهاتٌ مَعروفاتٌ : الكفرُ ، و الشِّركُ ، و الضّلالُ ، و الفِسقُ ، و رُكوبُ الكبائرِ . ^۲

290

أدنى ما يُخرِجُ مِنَ الإيمانِ

۱۴۸۱.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أدنَى الكفرِ أنْ يَسمعَ الرّجُلُ مِن أخيهِ الكَلِمَةَ فيَحْفَظَها علَيهِ يُريدُ أنْ يَفْضَحَهُ بها ، اُولئكَ لا خَلاقَ لَهُم . ^۳

288

كمترين درجه ايمان

۱۴۷۹.الكافىـ به نقل از سليم بن قيس ـ: از امام على عليه السلام شنيدم كه مى فرمود: كمتر چيزى كه بنده با داشتن آن مؤمن مى باشد، اين است كه خداوند تبارك و تعالى ، خود را به او بشناساند، و او در برابر فرمان خداوند گردن نهد و نيز پيامبرِ خود صلى الله عليه و آله را به او بشناساند و او به فرمان پيامبر گردن نهد و نيز امام و حجّت خود در زمين و گواهش بر خلق را به وى بشناساند و او در برابر وى نيز سر طاعت فرود آورد.
عرض كردم: اى امير مؤمنان! هر چند هيچ چيز ديگرى، جز آنچه برشمردى، نداند؟ فرمود: آرى، هرگاه دستورى به او داده شود اطاعت كند و هرگاه از چيزى نهى شود انجام ندهد.

289

آنچه انسان را از ايمان خارج مى كند

۱۴۸۰.امام صادق عليه السلام :بنده به سبب يكى از پنج كار كه همگى مانند هم و شناخته شده هستند، از ايمان خارج مى شود: كفر، شرك، گمراهى، فسق و ارتكاب كبائر.

290

كمترين چيزى كه انسان را از ايمان خارج مى كند

۱۴۸۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كمترينِ كفر اين است كه انسان از برادرش سخنى بشنود و آن را نگه دارد تا او را با آن رسوا سازد. اين افراد بويى از انسانيت نبرده اند.