الحديث:

۱۶۶۴.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :بتقوَى اللّهِ اُمِرْتُم ، و للإحسانِ و الطّاعةِ خُلِقْتُم . ^۱

۱۶۶۵.عنه عليه السلامـ و هُو يَدعو النّاسَ إلَى الجهادِ ـ: إنَّ اللّهَ قد أكْرَمَكُم بدِينِه ، و خَلقَكُم لعِبادَتِه ، فأنْصِبوا أنفسَكُم في أداءِ حقِّهِ . ^۲

۱۶۶۶.عنه عليه السلام :يقولُ اللّهُ تعالى : يا بنَ آدمَ ، لَم أخلُقْكَ لِأربَحَ علَيكَ ، إنّما خَلقتُكَ لِتربَحَ علَيَّ ، فاتّخِذْني بَدلاً مِن كلِّ شيءٍ ، فإنّي ناصرٌ لكَ مِن كلِّ شيءٍ . ^۳

۱۶۶۷.عنه عليه السلام :لم يَخْلُقْ ما خَلقَهُ لِتَشديدِ سُلطانٍ ، و لا تَخَوُّفٍ مِن عواقبِ زمانٍ ، و لا اسْتِعانَةٍ على نِدٍّ مُثاوِرٍ ، و لا شَريكٍ مُكاثِرٍ ، و لا ضِدٍّ مُنافِرٍ ، و لكنْ خلائقُ مَرْبوبونَ ، و عِبادٌ داخِرونَ . ^۴

۱۶۶۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ في جَوابِ زِنديقٍ سألَهُ : فَلِأيِّ عِلّةٍ خَلقَ الخَلقَ و هُو غيرُ مُحتاجٍ إليهِم و لا مُضْطرٍّ إلى خَلْقِهِم ، و لا يَليقُ بهِ التَّعَبُّثُ بِنا ؟ ـ: خلَقَهُم لإظهارِ حِكمتِهِ ، و إنْفاذِ علمِهِ ، و إمْضاءِ تَدبيرِهِ . ^۵

حديث:

۱۶۶۴.امام على عليه السلام :شما به پرواى از خدا فرمان يافته و براى نيكوكارى و فرمانبردارى [از خدا ]آفريده شده ايد.

۱۶۶۵.امام على عليه السلامـ هنگام فراخوان مردم براى جهاد ـفرمود : خداوند شما را با دين خود گرامى داشت و شما را براى پرستش خويش بيافريد؛ پس در اداى حقّ او بكوشيد.

۱۶۶۶.امام على عليه السلام :خداوند متعال مى فرمايد: اى فرزند آدم! تو را نيافريدم تا سودى برم، بلكه تو را آفريدم تا از من سودى برى. پس، به جاى هر چيز مرا برگزين؛ زيرا من، به جاى هر چيز ياور تو هستم.

۱۶۶۷.امام على عليه السلام :آنچه آفريد نه براى افزودنِ قدرت و توان بود و نه به خاطر بيم از پيشامدهاى زمان، و نه براى آن كه در برابر همتايى جنگجو و يا شريكى كه به مال نازد و يا مخالفى برترى جوى او را يارى دهد ؛ بلكه آنان آفريدگانى هستندپروده (روزي خوار)، و بندگانى خرد و بي مقدار.

۱۶۶۸.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به اين پرسش زنديق كه چرا خدا خلايق را آفريد با آنكه نياز ندارد و از آفريدن آنها ناگزير نيست و بازيچه كردن ما نيز شايسته او نيست؟ ـفرمود : آفريدگان را بيافريد تا حكمت خود را پديدار كند و علم خود را به كار زند و تدبير خويش را بگذراند.

۱۶۶۳.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ و قد سألَهُ عبدُ اللّهِ بنُ سِنانٍ : الملائكةُ أفضلُ أمْ بَنو آدمَ ؟ ـ: قالَ أميرُ المؤمنينَ عليُّ بنُ أبي طالبٍ عليه السلام : إنّ اللّهَ عزّ و جلّ ركّبَ في الملائكةِ عقلاً بلا شَهوةٍ ، و ركّبَ في البهائمِ شَهوةً بلا عقلٍ ، و ركّبَ في بني آدمَ كِلْتَيْهما ، فمَنْ غلَبَ عقلُهُ شهوتَهُ فَهُو خيرٌ مِن الملائكةِ ، و مَن غلَبتْ شَهوتُهُ عقلَهُ فهُو شَرٌّ مِن البهائمِ . ^۱

318

عِلَّةُ خَلقِ الإنسانِ

الكتاب:

(وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنّي جاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيها وَ يَسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ) . ^۲

(وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاْءِنْسَ إِلاّ لِيَعْبُدُونِ) . ^۳

(وَ لَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ لاَ يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ * إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ) . ^۴

۱۶۶۳.امام صادق عليه السلامـ در پاسخ به اين پرسش عبد اللّه بن سنان كه: فرشتگان برترند يا آدميان؟ ـفرمود : امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام فرموده است: خداوند در فرشتگان فقط عقل نهاده است و نه خواهش نفسانى، و در ستوران ميل و خواهش نهاده است و عقل نه، و در بنى آدم هر دو را نهاده است. پس، آن كه عقلش بر خواهشش چيره آيد از فرشتگان بهتر است و هر كه خواهشش بر خردش غالب گردد از ستوران بدتر است.

318

حكمت آفرينش انسان

قرآن:

«و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمين خليفه اى مى آفرينم، گفتند: آيا كسى را مى آفرينى كه در زمين فساد كند و خونها بريزد حال آن كه ما همراه ستودنت منزّهت مى داريم و تو را تقديس مى كنيم؟ گفت: من چيزى مى دانم كه شما نمى دانيد».

«جن و انس را نيافريدم مگر تا مرا بپرستند».

«اگر پروردگار تو خواسته بود، بى گمان همه مردم را يك امّت مى كرد، ولى همواره گونگون خواهند بود، مگر آنهايى كه پروردگارت بر آنها رحمت آورده و آنها را براى همين بيافريده است».