۱۶۷۲.عنه عليه السلامـ في قولِه تعالى :«وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ و الإنسَ إلاّ لِيَعْبدونِ»ـ: خَلَقَهُم للعِبادَةِ . ^۱

۱۶۷۳.علل الشرائع :قالَ رجلٌ لجعفرِ بنِ محمّدٍ : يا أبا عبدِ اللّهِ، إنّا خُلِقنا للعَجَبِ ؟ قالَ : و ما ذاكَ للّهِ أنتَ ؟! قالَ : خُلِقْنا للفَناءِ ؟ فقالَ: مَهْ يا بنَ أخ! خُلِقْنا للبَقاءِ . ^۲

۱۶۷۴.تفسير القمّيـ أيضا ـ: خَلقَهُم للأمرِ و النَّهيِ و التَّكليفِ، و ليستْ خِلْقَتُهُم جبرا أن يَعْبُدوهُ ، و لكنْ خِلقَتُهم اخْتِيارا لِيَختَبِرهُم بالأمرِ و النّهيِ . ^۳

319

كَيفِيَّةُ خَلقِ الإنسانِ

الكتاب:

(هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخا وَ مِنْكُم مَنْ يُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلاً مُسَمّىً وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) . ^۴

۱۶۷۲.امام صادق عليه السلامـ درباره آيه «جنّ و انس را نيافريدم مگر تا مرا بپرستند» ـفرمود : آنان را براى عبادت آفريد.

۱۶۷۳.علل الشرائع :مردى به امام صادق عليه السلام عرض كرد : ما براى شگفتى و تعجب [از قدرت الهى ]آفريده شده ايم؟ حضرت فرمود: تو را به خدا اين چه حرفى است؟! آن مرد گفت: براى نابود شدن آفريده شده ايم؟ فرمود: برادر زاده! دست بردار! ما براى ماندن آفريده شده ايم.

۱۶۷۴.تفسير القمّىـ نيز از همان حضرت ـ: آنان را براى امر و نهى و تكليف آفريد، و آفرينش آنان به گونه اى نبوده است تا او را [ناگزير ]پرستش كنند، بلكه مختار آفريده شده اند تا ايشان را با امر و نهى بيازمايد.

319

چگونگى آفرينش انسان

قرآن:

«اوست آن خدايى كه شما را از خاك، سپس از نطفه، سپس از لخته خونى بيافريده است. آنگاه شما را
كودك از رحم مادر بيرون آورد، تا به سنّ جوانى برسيد و پير شويد ـ و برخى از شما پيش از اين مراحل بميرند ـ و به سرآمد عمرتان برسيد و [در اين همه ]بينديشيد».

۱۶۶۹.بحار الأنوار :عنه عليه السلام : خَرجَ الحسينُ بنُ عَليٍ على أصحابِهِ فَقالَ : أيّها النّاسُ ، إنّ اللّهَ عزّ و جلّ ذِكْرُهُ ما خَلقَ العِبادَ إلاّ لِيَعرِفوهُ ، فإذا عَرفُوهُ عَبَدوهُ ، فإذا عَبَدوهُ اسْتَغنَوا بعِبادتِهِ عن عبادةِ ما سِواهُ . فقالَ لَه رجلٌ : يا بنَ رسولِ اللّهِ ، بأبي أنتَ و اُمّي فما معرفةُ اللّهِ؟ قالَ : معرفةُ أهلِ كلِّ زمانٍ إمامَهُمُ الّذي يَجبُ علَيهِم طاعتُهُ . ^۱

۱۶۷۰.عنه عليه السلامـ في قولهِ تعالى :«و لا يَزالونَ مُختلفينَ * إلاّ مَن رَحِمَ ربُّكَ و لذلكَ خَلَقهم»ـ: خَلقَهُم لِيَفعَلوا ما يَسْتَوجِبونَ بهِ رَحمتَه فيَرْحَمَهُم . ^۲

۱۶۷۱.عنه عليه السلام :إنّ اللّهَ تباركَ و تعالى لم يَخلُقْ خَلْقَهُ عَبَثا و لَم يَتْرُكْهُم سُدىً ، بَل خَلقَهُم لإظهارِ قُدرتِهِ ، و لِيُكَلّفَهُم طاعتَهُ فيَسْتوجِبوا بذلكَ رِضوانَهُ ، و ما خَلقَهُم لِيَجلِبَ مِنهم مَنفَعةً و لا لِيَدفَعَ بِهِم مَضَرَّةً ، بَل خَلقَهُم لِيَنْفَعَهُم و يُوصِلَهُم إلى نعيمِ الأبدِ . ^۳

۱۶۶۹.بحار الأنوار :امام صادق عليه السلام فرمود : امام حسين بر اصحابش وارد شد و فرمود : اى مردم! خداوند عزّ و جلّ بندگان را نيافريد مگر تا او را بشناسند. چون او را شناختند بپرستندش و چون او را بپرستند از پرستش جز او بى نياز مى شوند. مردى عرض كرد: اى فرزند رسول خدا! پدر و مادرم فدايت بادا! شناخت خدا چيست؟ فرمود: شناخت اين است كه مردم هر روزگار، امام و پيشواى واجب الطاعه خود را بشناسند.

۱۶۷۰.امام صادق عليه السلامـ در تفسير گفته خدا كه «پيوسته در اختلاف اند مگر آن كس كه خدايت بر او رحمت آورد و براى همين آنان را آفريده است» ـفرمود : آنان را بيافريد تا كارى كنند كه به واسطه آن سزاوار رحمت خدا شوند و خداوند بر ايشان رحمت آورَد.

۱۶۷۱.امام صادق عليه السلام :خداوند تبارك و تعالى آفريدگان خود را بيهوده نيافريد و آنان را به حال خود رهايشان نكرد، بلكه آفريدشان تا قدرت خويش را پديدار كند و تكليفِ طاعتِ خود را به دوش آنان نهد، تا با آن سزاوار خشنودى او شوند. آنان را نيافريد تا از آنها سود برد و يا زيانى را به وسيله آنها از خويش دور سازد. بلكه آفريدشان تا به آنان سود رساند و به نعمت جاودانشان برساند.