۱۸۶۴.عنه عليه السلام :قد بُصِّرْتُم إنْ أبْصَرْتُم ، و قد هُدِيتُم إنِ اهْتَدَيْتُم . ^۱

۱۸۶۵.عنه عليه السلام :لَيستِ الرَّوِيَّةُ كَالمُعايَنَةِ مَع الإبْصارِ ؛ فقد تَكذِبُ العُيونُ أهلَها ، و لا يَغُشُّ العقلُ مَنِ اسْتَنْصحَهُ . ^۲

۱۸۶۶.عنه عليه السلام :فَقْدُ البَصرِ أهْوَنُ مِن فِقْدانِ البَصيرةِ . ^۳

۱۸۶۷.عنه عليه السلام :بالهُدى يَكْثُرُ الاسْتِبْصارُ . ^۴

363

أبْصَرُ النّاسِ

۱۸۶۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :أبْصَرُ النّاسِ مَن أبْصَرَ عُيوبَهُ و أقْلَعَ عن ذُنوبِهِ . ^۵

۱۸۶۹.عنه عليه السلام :ألاَ إنّ أبْصَرَ الأبْصارِ ما نَفَذَ في الخيرِ طَرْفُهُ ، ألاَ إنّ أسْمَعَ الأسْماعِ ما وَعى التَّذكيرَ و قَبِلَهُ . ^۶

۱۸۶۴.امام على عليه السلام :شما را [راه] نماياندند اگر ببينيد، و راهنمايى شده ايد اگر هدايت پذير باشيد.

۱۸۶۵.امام على عليه السلام :نگاه كردن چون بينايى يافتن نيست؛ زيرا گاه چشمها به صاحبان خود دروغ مى گويند، اما عقل به كسى كه از او مشورت خواهد خيانت نمى كند.

۱۸۶۶.امام على عليه السلام :از دست دادن بينايى آسانتر است تا از دست دادن بينش.

۱۸۶۷.امام على عليه السلام :با هدايت، بينا دلى افزون مى شود.

363

بيناترين مردم

۱۸۶۸.امام على عليه السلام :بيناترين مردم كسى است كه عيبهاى خود را ببيند و از گناهان خويش دست شويد.

۱۸۶۹.امام على عليه السلام :هان! بيناترين چشمها، چشمى است كه نگاهش به سوى خوبى باشد. هان! شنواترين گوشها، گوشى است كه پند را دريابد و آن را پذيرا شود.

362

البَصيرَةُ

الكتاب:

(أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ) . ^۱

(وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرا مِنَ الجِنِّ وَ الإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَ يَفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِهَا وَ لَهُمْ آذَانٌ لا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ) . ^۲

الحديث:

۱۸۶۰.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ليسَ الأعمى مَن يَعْمى بَصرُهُ ، إنَّما الأعمى مَن تَعْمى بَصيرتُهُ . ^۳

۱۸۶۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :نَظَرُ البَصَرِ لا يُجْدي إذا عَمِيَتِ البَصيرةُ . ^۴

۱۸۶۲.عنه عليه السلام :فاقِدُ البَصَرِ فاسِدُ النَّظَرِ . ^۵

۱۸۶۳.عنه عليه السلام :فإنّما البَصيرُ مَن سمِعَ فتَفَكّرَ ، و نَظرَ فأبْصرَ ، و انْتَفعَ بالعِبَرِ ، ثُمّ سَلَكَ جَدَدا واضِحا يَتَجنّبُ فيهِ الصَّرْعَةَ في المَهاوِي . ^۶

362

بينش

قرآن :

«آيا در زمين سير نمى كنند تا صاحب دلهايى گردند كه بدان تعقّل كنند و گوشهايى كه بدان بشنوند؟ زيرا چشمها كور نمى شود بلكه دلهايى كه در سينه ها جاى دارند كور مى شود».

«بسيارى از جنّ و انس را براى جهنّم بيافريديم. ايشان را دلهايى است كه بدان نمى فهمند و چشمهايى است كه بدان نمى بينند و گوشهايى است كه بدان نمى شنوند. اينان همان چارپايانند حتى گمراهتر از آنهايند. اينان همان غافلانند».

حديث :

۱۸۶۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :كور آن نيست كه چشمش نابينا باشد بلكه كور [واقعى] آن كسى است كه ديده بصيرتش كور باشد.

۱۸۶۱.امام على عليه السلام :اگر ديده بصيرت كور باشد نگريستن چشم سودى نمى دهد.

۱۸۶۲.امام على عليه السلام :آن كه فاقد بينش است، رأيش بى ارزش است.

۱۸۶۳.امام على عليه السلام :با بصيرت كسى است كه بشنود و بينديشد، نگاه كند و ببيند، از عبرتها بهره گيرد، آن گاه راه روشنى را بپيمايد كه در آن از افتادن در پرتگاهها به دور ماند.