۴۳۴.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إنّ اللّهَ عزّ و جلّ أدّبَ نبيَّه فأحسنَ أدبَهُ ، فلَمّا أكمَلَ لَهُ الأدبَ قالَ : «و إنّكَ لَعلَى خُلُقٍ عظيمٍ»^۱ ، ثمّ فَوّضَ إليهِ أمرَ الدِّينِ و الاُمّة لِيَسُوسَ عِبادَهُ . ^۲

۴۳۵.عنه عليه السلام :إنّ اللّهَ أدّبَ نبيَّه صلى الله عليه و آله ، حتّى إذا أقامَهُ عَلى ما أرادَ قالَ له : «و أْمُرْ بالعُرفِ و أعْرِضْ عن الجاهِلين»^۳ ، فلمّا فَعَل ذلكَ له رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله زَكّاهُ اللّهُ ، فقالَ : «إنّكَ لَعلى خُلُقٍ عظيم» . ^۴

۴۳۶.عنه عليه السلام :إنّ اللّهَ عزّ و جلّ أدّبَ نبيَّهُ على مَحبّتهِ، فقالَ : «و إنّك لَعلى خُلُقٍ عظيم» . ^۵

۴۳۷.بصائر الدرجات :إنّ اللّهَ أدّبَ نبيَّهُ فأحسنَ تأديبَهُ، فقالَ : «خُذِ العَفْوَ وَ أْمُرْ بالعُرف ......... » ، فلمّا كانَ ذلكَ أنزلَ اللّهُ : «و إنّك لَعلى خُلُقٍ عظيم» . ^۶

(انظر) الخُلق : باب 1114.

71

التَّأدُّبُ بآدابِ اللّهِ

۴۳۸.بحار الأنوار :إنَّ جَبرَئيلَ عليه السلام أُهبِطَ إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله فقالَ: يا رسولَ اللّه ، إنَّ اللّهَ عزّ و جلّ يَقرأُ عَليكَ السلامُ و يَقولُ لَك : إقرأْ بِسم اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيم «لا تَمُدّنَّ عينَيكَ إلى ما مَتّعْنا به أزواجا منهم»^۷ الآيَةَ فَأمَرَ النّبيُّ صلى الله عليه و آله مُناديا يُنادي: مَن لَم يَتأدّبْ بأدبِ اللّهِ تَقَطّعتْ نفسُهُ علَى الدّنيا حَسَراتٍ . ^۸

۴۳۴.امام صادق عليه السلام :خداوند عزّ و جلّ پيامبر خود را تربيت كرد و نيكو تربيت كرد و چون ادب را در او به كمال رساند فرمود: «براستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى». آنگاه كار دين و امت را به او سپرد تا بندگانش را اداره كند.

۴۳۵.امام صادق عليه السلام :خداوند پيامبر خود را تربيت كرد و چون او را ، چنان كه مى خواست، بار آورد، به وى فرمود: «به خوبى فرمان ده و از نادانان روى گردان». وقتى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله اين كار را براى او انجام داد، خداوند وى را ستود و فرمود: «راستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى».

۴۳۶.امام صادق عليه السلام :خداوند عزّ و جلّ پيامبرش را بر شالوده محبّت به خود تربيت كرد و فرمود: «براستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى».

۴۳۷.بصائر الدرجات :خداوند پيامبر خود را نيكو تربيت كرد و آن گاه فرمود: «به نيكى فرمان ده و از جاهلان اعراض كن» . چون چنين كرد ، خداوند آيه «براستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى» را فرو فرستاد.

71

مؤدّب شدن به آداب خدايى

۴۳۸.بحار الأنوار :جبرئيل بر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرود آمد و گفت: اى پيامبر خدا! خداوند به تو سلام مى رساند و به تو مى گويد: بخوان: به نام خداوند بخشنده مهربان، «اگر بعضى از گروه هايشان را به چيزى بهره ور ساخته ايم ، تو بدان چشم مدوز» نازل گشت، پيامبر صلى الله عليه و آله جارچى را فرمود كه جار زند: هر كه متأدّب به آداب خداوند نشود ، جانش از حسرت هاى دنيا به لب مى آيد.

۴۲۶.عنه عليه السلام :التَّعْرِيضُ للعاقلِ أشدُّ عِتابِهِ . ^۱

۴۲۷.عنه عليه السلام :ازْجُرِ المُسيءَ بِثوابِ المُحسِنِ . ^۲

۴۲۸.عنه عليه السلام :عاتِبْ أخاكَ بالإحسانِ إليهِ ، و ارْدُدْ شرَّهُ بالإنعامِ علَيهِ . ^۳

۴۲۹.عنه عليه السلام :أصْلِحْ المُسيءَ بحُسْنِ فِعالِكَ ، و دُلَّ علَى الخيرِ بِجميلِ مَقالِكَ . ^۴

۴۳۰.الإمامُ الكاظمُ عليه السلامـ عند ما شكى له بعضهم ابنا له ـ: لا تَضرِبْهُ ، و اهْجُرْهُ و لا تُطِلْ . ^۵

(انظر) الموعظة : باب 4080.

70

تَأديبُ اللّهِ لِلنَّبيِّ صلى الله عليه و آله

۴۳۱.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أدَّبَنِي رَبِّي فأحسَنَ تأدِيبي . ^۶

۴۳۲.عنه صلى الله عليه و آله :أنا أديبُ اللّهِ ، و عَلِيٌّ أدِيبي . ^۷

۴۳۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إنّ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله أدّبَهُ اللّهُ عزّ و جلّ، و هو أدَّبَني، و أنا اُؤدِّبُ المؤمنينَ ، و اُورِثُ الأدبَ المُكْرَمينَ . ^۸

۴۲۶.امام على عليه السلام :كنايه زدن به خردمند، سخت ترين سرزنش براى اوست.

۴۲۷.امام على عليه السلام :با پاداش دادن به نيكوكار، بدكار را از بد كردارى باز دار .

۴۲۸.امام على عليه السلام :برادرت را با نيكى كردن به او سرزنش كن و بدى اش را با بخشش به او پاسخ ده.

۴۲۹.امام على عليه السلام :بدكار را [يا كسى را كه به تو بدى كرده است] با كردار نيكت اصلاح كن، و با گفتار نيكو و زيبايت او را به خير رهنمون شو .

۴۳۰.امام كاظم عليه السلامـ به شخصى كه از فرزندش شكايت داشت ـفرمود : او را نزن، بلكه براى مدتى كوتاه با او قهر كن.

70

تربيت پيامبر به وسيله خداوند

۴۳۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مرا خداوند تربيت كرد و نيكو تربيتم كرد.

۴۳۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من تربيت شده خدايم و على تربيت شده من.

۴۳۳.امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله را خداوند تربيت كرد و او مرا و من مؤمنان را تربيت مى كنم و براى بزرگواران ، ادب به ارث مى گذارم.