۱۴۱۹.عنه صلى الله عليه و آله :ثلاثةٌ مَن كُنَّ فيهِ يَسْتَكمِلُ إيمانُهُ : رجُلٌ لا يَخافُ في اللّهِ لَوْمةَ لائمٍ ، و لا يُرائي بشَيءٍ مِن عَمَلِهِ ، و إذا عَرَضَ علَيهِ أمْرانِ أحدُهُما للدُّنيا و الآخَرُ للآخِرَةِ ، اخْتارَ أمرَ الآخِرَةِ علَى الدُّنيا . ^۱

۱۴۲۰.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَسْتَكمِلُ العبدُ الإيمانَ حتّى يكونَ فيه ثلاثُ خِصال : الإنْفاقُ في الاقْتارِ ، و الإنْصافُ مِن نفسِهِ ، و بَذْلُ السَّلامِ . ^۲

۱۴۲۱.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَسْتَكمِلُ العبدُ الإيمانَ حتّى يُحَسِّنَ خُلقَهُ، و لا يَشْفي غَيْظَهُ ، و أنْ يَوَدَّ للنَّاسِ ما يَوَدُّ لنفسِهِ ، فلَقَد دَخلَ رِجالٌ الجَنّةَ بغيرِ أعمالٍ ، و لكنْ بالنَّصيحةِ لأهلِ الإسلامِ . ^۳

۱۴۲۲.عنه صلى الله عليه و آله :لا يَسْتَكمِلُ عبدٌ الإيمانَ حتّى يُحِبَّ لأخيهِ ما يُحِبُّ لِنَفْسِهِ ، و حتّى يَخافَ اللّهَ في مِزاحِهِ و جِدِّهِ . ^۴

۱۴۱۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سه چيز است كه هر كه داشته باشد ايمانش كامل است: مردى كه در راه خدا از سرزنش هيچ نكوهشگرى نهراسد و در هيچ كار خود ريا و خودنمايى نكند و هرگاه دو چيز بر او عرضه شود كه يكى دنيايى است و ديگر آخرتى، كار آخرت را بر دنيا ترجيح دهد.

۱۴۲۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده ايمان را به كمال نمى رساند، مگر سه خصلت در او باشد: انفاق در تنگدستى، انصاف داشتن و [به همه] سلام كردن.

۱۴۲۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده ايمان را به كمال نمى رساند، مگر آن كه اخلاقش را نيك گرداند، خشمِ خود را با گرفتن انتقام فرو ننشاند و آنچه براى خود دوست دارد براى مردم نيز دوست بدارد. هر آينه كسانى نه با عمل، كه با صداقت و خيرخواهى نسبت به مسلمانان به بهشت درآمده اند.

۱۴۲۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده به كمال ايمان نمى رسد مگر آن كه آنچه را براى خود دوست دارد براى برادرش نيز دوست بدارد، و در شوخى و جدى خود از خدا بترسد.

۱۴۱۵.عنه صلى الله عليه و آله :لا تَزالُ لا إله إلاّ اللّهُ تَنْفَعُ مَن قالَها حتّى يُسْتَخَفَّ بها ، و الاسْتِخْفافُ بِحَقِّها أنْ يَظْهَرَ العملُ بالمَعاصي فلا يُنْكِروهُ و لا يُغَيِّروهُ . ^۱

(انظر) معرفة اللّه : باب 2580 .

274

كَمالُ الإيمانِ

۱۴۱۶.المسيحُ عليه السلام :نَقُّوا القَمْحَ و طَيِّبوهُ و أدِقُّوا طَحْنَهُ تَجِدوا طَعْمَهُ و يُهْنِئكُم أكلُهُ ، كذلكَ فأخْلِصوا الإيمانَ و أكْمِلوه تَجِدوا حَلاوتَهَ و يَنْفَعْكُم غِبُّهُ . ^۲

۱۴۱۷.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :ثلاثةُ أشياءَ لا تُرى كاملةً في واحدٍ قَطُّ: الإيمانُ ، و العقلُ ، و الاجتِهادُ . ^۳

(انظر) الدين : باب 1305 .
عنوان 466 «الكمال» .

275

ما يَكمُلُ بِهِ الإيمانُ

۱۴۱۸.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ثلاثُ خِصالٍ مَن كُنَّ فيهِ استَكْمَلَ خِصالَ الإيمانِ : الّذي إذا رضِيَ لَم يُدخِلْهُ رِضاهُ في إثْمٍ و لا باطلٍ ، و إذا غَضِبَ لَم يُخرِجْهُ الغَضبُ مِن الحقِّ ، و إذا قَدَرَ لَم يَتَعاطَ ما لَيس لَهُ . ^۴

۱۴۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :«لا إله إلاّ اللّه » همواره براى گوينده آن سودمند است مگر زمانى كه آن را خوار شمارد، و خفيف شمردن حقّ آن به اين است كه گناهكارى آشكار شود و آن را زشت نشمارند و در صدد از ميان بردن گناهكارى برنيايند.

274

كمال ايمان

۱۴۱۶.مسيح عليه السلام :گندم را پاك و تميز نماييد و خوب آردش كنيد، تا طعم آن را بچشيد و از خوردنش لذّت بريد، به همين سان، ايمان را خالص گردانيد و كمال بخشيد، تا حلاوت آن را بچشيد و سرانجامش شما را سودمند افتد.

۱۴۱۷.امام صادق عليه السلام :سه چيز است كه هرگز به طور كامل در يك نفر ديده نمى شود: ايمان، عقل و سخت كوشى [در عبادت].

275

آنچه مايه كمال ايمان است

۱۴۱۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سه خصلت است كه هر كس دارا باشد، خصلتهاى ايمان را به كمال رسانده است: كسى كه چون راضى شود، رضايتش او را به گناه و باطل نكشاند و چون خشمگين شود، خشم، او را از حق به در نَبَرد و هرگاه قدرت يابد چيزى را كه از او نيست به زور نستاند.