۱۸۰۴.بحار الأنوار :ـ الإمامُ الصادقُ عليه السلام لأحد الرُّواة ـ: أمَا إنّهُ لا يَبقى مؤمنٌ في شرقِ الأرضِ و غربِها إلاّ حَشَرَ اللّهُ رُوحَهُ إلى وادِي السَّلامِ . [ قالَ الراوي: ]فقلتُ لَهُ : و أينَ وادِي السَّلامِ ؟ قالَ : ظَهرُ الكوفةِ ، أمَا إنّي كأنّي بِهِم حَلَقٌ حَلَقٌ قُعودٌ يَتَحدَّثونَ . ^۱

۱۸۰۵.المحاسن عن أبي بصيرٍ ـ عن أبي عبدِ اللّهِ عليه السلام ـ :ذَكرَ الأرواحَ أرواحَ المؤمنينَ فقالَ : يَلْتَقونَ . قلتُ : يَلْتَقونَ ؟! فقالَ : نَعَم ، و يَتَساءَلونَ و يَتَعارَفونَ ، حتّى إذا رأيتَهُ قلتَ : فُلانٌ . ^۲

354

أرواحُ الكُفّارِ في البَرزخِ

الكتاب:

(فَوَقاهُ اللّهُ سَيِّئآتِ ما مَكَرُوا وَ حَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ * النّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوّا وَ عَشِيّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أشَدَّ الْعَذَابِ) . ^۳

الحديث:

۱۸۰۶.كنز العمّال :ـ عندَ وقوفِه على قَتْلى بَدرٍ ـ: يا أبا جهلٍ يا عُتبةُ يا شَيبةُ يا اُميّةُ ، هل وجَدْتُم ما وَعَدَ ربُّكُم حَقّا ؟ فإنّي قد وَجَدْتُ ما وَعَدني ربّي حَقّا . فقالَ عمرُ : يا رسولُ اللّهِ ، ما تُكَلِّمُ مِن أجسادٍ لا أرواحَ فيها ؟! فقالَ : و الّذي نَفْسي بِيَدِهِ ، ما أنتُم بأسْمَعَ لِما أقولُ مِنهُم ، غيرَ أنَّهُم لا يَسْتَطيعونَ جَوابا . ^۴

۱۸۰۴.بحار الأنوارـ به نقل از يكى از راويان ـ: امام صادق عليه السلام فرمود : خداوند ارواح مؤمنان را از شرق و غرب جهان در وادى السلام جمع مى كند. عرض كردم: وادى السلام كجاست؟ فرمود: پشت كوفه. گويى با آنان هستم كه دسته دسته نشسته اند و با هم صحبت مى كنند.

۱۸۰۵.المحاسنـ به نقل از ابو بصير ـ: امام صادق عليه السلام از ارواح مؤمنان سخن به ميان آورد و فرمود: آنان با هم ديدار مى كنند. عرض كردم: ديدار مى كنند؟! فرمود: آرى و از يكديگر سؤال و جواب مى كنند و همديگر را مى شناسند، به طورى كه وقتى او را ببينى مى گويى: فلانى است.

354

ارواح كافران در برزخ

قرآن:

«خدا او را از آسيب مكرى كه برايش انديشيده بودند نگه داشت و عذاب ناگوار ، خاندان فرعون را در ميان گرفت. هر صبح و شام بر آتش عرضه شوند و روزى كه قيامت بر پا شود ندا دهند كه خاندان فرعون را به سخت ترين عذابها درآوريد».

حديث:

۱۸۰۶.كنز العمّال :ـ پيامبر خدا هنگامى كه بر سر جنازه كشتگان بدر ايستاد ـفرمود : ابو جهل! عتبه! شيبه! اُميّه! آيا وعده پروردگار خود را راست يافتيد؟ من كه آنچه را خدايم به من وعده داده بود راست يافتم.
عمر عرض كرد: اى پيامبر خدا! با پيكرهاى بى جان سخن مى گويى؟ فرمود: به خدايى كه جانم در دست اوست شما سخنان مرا بهتر از آنان نمى شنويد؛ فقط نمى توانند جواب بدهند.

353

أرواحُ المؤمنينَ في البَرزخِ

الكتاب:

(وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ) . ^۱

الحديث:

۱۸۰۱.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :يا بنَ نُباتةَ ، إنَّ في هذا الظَّهْرِ ـ يعني النَّجفَ ـ أرواحَ كلِّ مؤمنٍ و مؤمنةٍ في قوالِبَ مِن نورٍ على منابِرَ مِن نورٍ . ^۲

۱۸۰۲.عنه عليه السلام :يا بنَ نُباتةَ ، لو كُشِفَ لَكُم لَرأيتُم أرواحَ المؤمنينَ في هذا الظَّهرِ حَلَقا يَتَزاوَرونَ و يَتَحدَّثونَ ، إنَّ في هذا الظَّهرِ رُوحَ كلِّ مؤمنٍ ، و بِوادي بَرَهوتَ نَسَمَةُ كُلِّ كافرٍ . ^۳

۱۸۰۳.الإمامُ الصادقُ عليه السلام :أرواحُ المؤمنينَ في حُجُراتٍ في الجنّةِ ، يأكُلونَ مِن طَعامِها ، و يَشْرَبونَ مِن شَرابِها ، و يَتَزاوَرونَ فيها ، و يقولونَ : ربَّنا ، أقِمْ لنا السّاعةَ لِتُنْجِزَ لنا ما وَعَدْتَنا . ^۴

353

ارواح مؤمنان در برزخ

قرآن:

«آنان را كه در راه خدا كشته شده اند مرده مپندار، بلكه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى مى خورند».

حديث:

۱۸۰۱.امام على عليه السلام :اى پسر نُباته! در همين پشت (نجف) جانهاى تمام مردان و زنان مؤمن در كالبدهايى نورانى و بر فراز منبرهايى از نور قرار دارد.

۱۸۰۲.امام على عليه السلام :اى پسر نباته! اگر پرده ها كنار زده شود، هر آينه ارواح مؤمنان را در اين پشت خواهيد ديد كه حلقه زده اند و با هم ديدار مى كنند و با يكديگر سخن مى گويند. در اين پشت، روح هر مؤمنى هست و در وادى برهوت، جان هر كافرى.

۱۸۰۳.امام صادق عليه السلام :ارواح مؤمنان در اتاقهايى در بهشت ساكنند، از غذاى بهشت مى خورند و از نوشيدنيهاى آن مى آشامند. به ديدار هم مى روند و مى گويند: پروردگارا! قيامت را برپا دار تا آنچه را به ما وعده داده اى تحقّق بخشى.